Regresa o rei Midas

De case todo canto sucede ou pode suceder, avísannos os contos. Por iso Carapuchiña Vermella, Branca Neves ou A vendedora de fósforos, entre outros moitos, malia seren fantásticos, son verdadeiros. Por exemplo, fomos máis de unha as persoas que, cando a catástrofe do Prestige, lembramos A trabe de ouro e a trabe de alcatrán, ese relato en que a ambición de posuír moita riqueza ocasiona unha inundación de chapapote. Talmente o que aconteceu co petroleiro-ferralla, que tinguiu de loito o mar e a area, alancando pola ruta da autodestrución, esa ruta que seguimos como se a trazásemos a mantenta.

Houbo un home, o rei Midas, que convertía en ouro canto tocaba. O home acabou chorando a desgraza de non acariñar as persoas que quería e morrendo de fame por non poder agarrar os alimentos, segundo a versión de Aristóteles. O metal precioso non lle daba a calor dos afectos e as mazás e o pan de ouro non eran doados de roer e, moito menos, de dixerir.

Hai homes, a cadora máis, porén minoría entre a multitude de prexudicados, que soñan con seren coma este rei mítico de Frixia. Esquecen o desenlace real da ficción que non o é tanto. Final, en todo caso ambiguo, porque outra versión relata que rogou ao deus que lle concedera tal poder -Dionisos- para que llo retirase. E seica o fixo, coa condición de que se bañase no río Pactolo que, durante un tempo, levou pebidas de ouro.

Convén reler O Capital de Karl Marx – non esquezamos que é un método de análise económica- para lembrar que a única fonte de plusvalía da que el falaba era a explotación dos traballadores. Un chanzo máis abaixo hai outra que talvez el non chegou a sospeitar en toda a súa magnitude: a eliminación, erradicación ou arrombamento dos traballadores e traballadoras.

Acontece. Está a acontecer. O rei Midas destes tempos –un gran benfeitor, disque-, reinando sobre fábricas, tendas de moda e edificios emblemáticos, non se sente satisfeito con ocupar os primeiros postos da lista de Forbes, a que inclúe os máis ricos do planeta. Quere máis. Para iso non lle abonda con producir onde a man de obra é máis barata. Non é suficiente. Para ser competitivo hai que reducila á mínima expresión, sobre todo cando existen leis e convenios colectivos que marcan certos límites. Agora, para pagar, non haberá que pasar por caixa, senón por caixeiros automáticos habilitados para tan fin. Que morran as persoas e vivan as máquinas. De aí o chamamento das empregadas para que non fagamos uso do tal servizo.

Adoito –salvo urxencia máxima- non cargar o depósito do auto nas gasolineiras das autoestradas e autovías en que me debo servir eu mesma. Aforran empregados e, por riba, o traballo que facemos nós non repercute no prezo. Teño un dispositivo de pagamento para non me deter nas peaxes por razóns persoais que non explicarei aquí. Aínda así, son consciente de que contribúo a que as cabinas que antes ocupaban persoas estean agora case todas baleiras. Uso, co mesmo remordemento, os caixeiros automáticos do meu banco, por un imperativo económico –de tempo e diñeiro- alleo á miña vontade. Autodescúlpome a razoar que, aínda que eu non o fixese, non aumentaría o emprego no sector.

Son apenas uns exemplos do proceso de deshumanización de todos os sectores produtivos. Esa deshumanización que preconiza Pablo Casado cando contrapón Silicon Valley ao Valle de los Caídos, a dicir que o segundo dos vales non lle importa para nada.

Nun artigo que publiquei recentemente noutro medio, citaba a Scott Hartley, un experto e investidor en novas tecnoloxías. Este norteamericano, licenciado en ciencias políticas e gran coñecedor da economía mundial, asegura que soamente as Humanidades nos salvarán os postos de traballo. Di tamén que, mentres sigamos contrapoñendo a tecnoloxía co humanismo, non se conseguirá nada verdadeiramente útil para o benestar das persoas.

Os que todo o queren converter en ouro, os novos Midas que non se preguntan “para que”, acabarán sen ter un “para quen”. Producirán, mais non haberá consumidores.

Hai que ler os vellos contos porque están máis vixentes ca nunca.