"We are the people" ou cando os corvos baixan á praia

Ata os que viven xeograficamente lonxe do mar e afastados da relación que os ribeiráns teñen con el saben que, hai uns días, tivo lugar unha marea excepcionalmente grande pola conxunción do equinoccio co eclipse. Os mariñeiros viviron sempre baixo o ritmo das mareas. De nenos sabiamos que, para pescar nas pedras, tiñamos que aproveitar a subida e ir movéndonos ao seu ritmo cara a terra, e mesmo nas postas ás que hai que ir necesariamente en barco, o inicio da enchente espreguiza os peixes e ábrelles o apetito. Sabemos tamén que -contra o que hoxe digan os médicos e as súas estatísticas, que, o mesmo que os traxes de baño, ensinan o importante, pero ocultan o fundamental-, cando un está xa nas últimas, morre no devalo da marea. Sempre se agardaban as mareas equinocciais de Pascua, por seren as maiores do ano e permitiren coller aqueles percebes aos que era imposible chegar nas demais, por moi escoadas que fosen. No Porto do Son, cando a enorme enchente que compensaba esta grande baixada cadraba cunha marusía campal, na que ata as casas bruaban, asubiaban e semellaban ir á garra, diciamos que había un equinoccio. Non eran bobos nin ignorantes os nosos vellos.

Despois desta desfeita, as praias aparecían estradas de argazo, peixes e polbos mortos e todo canto poidamos maxinar. Era cando os corvos andaban polas praias para se fartar de calaza, de onde o dito “baixan os corvos á praia”, aplicado á presenza dun crego no muelle (no Son non había peirao como en Ribeira, nin molle como en Vigo). Nesas grandes mareas todo o mundo baixaba ás praias para ver que podía apañar; era o que chamabamos ir ás crebas, aos restos dos naufraxios, dos “quebrazos”, que dicían os documentos medievais. Había algo para todos e, ás veces, un alleo ao mar tiña máis sorte que os profesionais, motivando, o mesmo que cando se trataba da pesca, a expresión: “canto máis ao mar máis auga e canto máis burro máis peixe” ou, como din na ría de Pontevedra: “hoxe está o mar para labregos”.

Estamos practicamente en campaña electoral e, desta volta, todos os partidos a andan a enfocar como se se tratase dun verdadeiro equinoccio. Desde que principiaron as de Andalucía, farteime de escoitar a estupidez de que presenciamos algo histórico, o que me fai lembrar a frase de Otero Pedrayo: “Cando un home di: ‘estamos ollando un grande feito histórico’ tendes dereito a dicir: ‘ese home é un parvo”. Concordo con Otero, pois nin os historiadores, afeitos aos acontecementos da Historia, poden presumir que feito actual vai ser ou non ser histórico. Iso nunca o saberemos, non sendo que, coma outros, confundamos memoria con historia. Estamos inmersos nunha profundísima e cruel crise, na que, como dixo Ulrich Beck en “Una Europa alemana”, se está a practicar “socialismo de estado para os ricos e os bancos e neoliberalismo para as clases medias e os pobres”, distribuíndose así a riqueza de abaixo arriba. Dicía Gramsci que “A crise é o momento no que o vello orde se extingue e é preciso loitar por un novo mundo, vencendo resistencias e contradicións”. Isto é o que en aparencia fan os dous partidos (PP-PSOE) ata agora hexemónicos, sendo a súa loita dialéctica como un enorme temporal na superficie do mar, pero calma podre con só descender uns metros. Fóra de foco, toman as mesmas medidas económicas, mudan a constitución, reparten postos de blindaxe, asinan leis antidemocráticas, etc. Aqueles que lles seguen crendo e votando ou son coma eles ou non se decatan da misa a media.

Outra das grandes mareas equinocciais está a se producir coa mirada posta nas vindeiras eleccións. Como cogomelos coas primeiras pingas outonais, por todas partes agroman “mareas” con vocación salvadora e coa pretensión de que eles son o pobo. É un curioso fenómeno socio-político que, a priori, máis semella unha brincadeira que unha meditada, racional e crible aposta por unha mudanza conxuntural da política e, moito menos, diga o que diga Esperanza Aguirre, estrutural do sistema. É obvio que a democracia vai continuar e que seguiremos a votar como ata agora. Cousa diferente é que, posiblemente, cando menos en Galicia, as “mareas” poidan chegar a significar un encordio, unha pedra no camiño da nosa liberación nacional.

Analizando a composición das “mareas” que coñezo, atopo, e cítoas en primeiro lugar, persoas honestas convencidas da bondade do que pretenden, acompañadas de xentes cun ego que non lles colle no peito e que ven a ocasión de poder recortar unha foto saída na prensa, coleccionistas de carnés aos que case non lles quedan partidos aos que acceder, descontentos, inadaptados, xenios incomprendidos, agraviados por circunstancias ou decisións municipais varias, resentidos... Ao escribir esta verba, vénme á cabeza aquilo tan fantástico e surrealista que evocaba Reixa dunha carballeira chea de resentidos. Aínda poucos, pero xa principian algúns, a quen o seu círculo de amizades consideran intelectuais (eu concordo coa carta de Gramsci, de 1931, sobre este concepto), a apoiar as “mareas”, conseguindo así tamén eles outra fotiño para o álbum da egolatría. Pero falta algo moi importante. Na Complutense de Madrid produciuse unha confluencia, como o seu nome semella indicar, de sociólogos e politólogos que viron no 15M unha oportunidade de experimentar na práctica unha idea política, un Denkexperiment, no que por certo non hai nada novo, pois a propia falacia de nin esquerda nin dereita xa vén de vello Hai moi ben tempo que o historiador británico Patrick Joyce se preguntou se os conceptos dereita e esquerda seguían a ter un senso claro. Eu non teño dúbida de que este nominalismo é estéril, como que mentres haxa explotadores e explotados, opresores e oprimidos, non haberá igualdade e deberá manterse a loita de clases. Chamarlle arriba e abaixo no canto de dereita e esquerda non é máis ca unha manobra electoralista. Entraron con forza os da Complutense e, como o seu desinflado, sendo progresivo, aínda é suave, todos se queren converter en sucursais ou, como se di agora, franquicias de Madrid.

Cando sobe a marea, todos os barcos se elevan, pero eu dese novo barco, aínda que faga bo o dito de “canto máis burro máis peixe”, non quero quiñón. Esta oferta tan simple, intelectualmente vulgar e populista non me serviría se estivese censado en calquera outro territorio do estado, pero sendo da nación galega, aplícolle o que aquel amigo respondeu a unhas testemuñas de Xehová: “Eu xa teño os meus propios popes”. Dicía Baticle, falando da Francesada: “Todos olvidaban una constante de la historia, que sólo la voluntad nacional puede curar los males causados por la ineptitud de los gobiernos, y el recurso a una potencia extranjera no hace más que agravar la situación”. Mutatis mutandis, a Galicia só a salvaremos os galegos, porque, como moi atinadamente escribiu Celso Emilio, “Nunca virá de fora / remedio ou esperanza”.

Non esquezamos que a nosa soberanía reside no pobo e que as eleccións municipais son a base para chegar á liberación nacional (pensemos no que ocasionaron as de 1931). Pero a algúns nada do que hai lles vale e semellan estar sempre esperando un Mesías, que se vén de fora e fala español moito mellor. Son xentes que viven como o paisano aquel do que o Padre Sarmiento dicía que andaba sempre en pelotas, cunha peza de pano no ombreiro, agardando a que chegase a derradeira e definitiva moda para facer un traxe. A min, mentres o traballo por Galicia sexa a única razón da súa existencia, ségueme servindo o BNG.

,-------------------------------------------------------------------------------------------------
Nota da Fundación Bautista Álvarez, editora do dixital Terra e Tempo: As valoracións e opinións contidas nos artigos das nosas colaboradoras e dos nosos colaboradores -cuxo traballo desinteresado sempre agradeceremos- son da súa persoal e intransferíbel responsabilidade. A Fundación e mais a Unión do Povo Galego maniféstanse libremente en por elas mesmas cando o consideran oportuno. Libremente, tamén, os colaboradores e colaboradoras de Terra e Tempo son, por tanto, portavoces de si proprios e de máis ninguén.