Reflexións electorais a modo de elexía

Cando, por algunha forte contrariedade, o meu estado anímico é como o que me deixaron as pasadas eleccións, adoito repetir aquilo de Ortega de que “os esforzos inútiles producen melancolía”.

Nunca tiven ansias de poder nin vocación de mando, algo do que se decataron moi ben na Academia de Infantería de Toledo, cando me despacharon co rango de sarxento de complemento cun cero en espírito militar. Fago esta aclaración inicial, porque, se eu fose un político en activo con mando en praza dentro do BNG, cometería unha terrible imprudencia escribindo este artigo. Un xefe, aínda que saiba que todo está perdido, debe comportarse ata a fin cunha enteireza de ánimo que galvanice as tropas, que as incite á loita e á esperanza. Mais eu nin represento nin lidero a ninguén, polo que, sendo como son nacionalista e marxista, podo dicir abertamente que saio destes comicios coa convicción de ter sido derrotado por partida dobre: un descalabro dos meus e un triunfo das dereitas máis reaccionarias.

Non tiven ocasión de comentar os resultados nin de contrastar as opinións que ando a ler na prensa, por me ter ausentado nas terras da actual Führerin europea, a onde acompañei a unha miña filla, obrigada, coma tanta da nosa mocidade (o cal só conforta aos parvos), a comer o pan da emigración. Durante o regreso de Baden-Württemberg, a imaxe de Galicia, sempre presente, sufría coa comparanza das coidadas forestas da Selva Negra, estes días policromadas de vermellóns, amarelos e ocres, acentuados polos verdes intensos e elegantes dos abetos. As extensas praderías galgando os suaves outeiros da volcánica Auvergne, cheas de vacas pardas e peludas, suscitábanme o mesmo sentimento de envexa que, anos atrás, me produciran os montes da Bretaña inzados de castiñeiros e maceiras. Todo ordenado, todo coidado. Atravesei, como noutras varias ocasións, a Francia profunda, a dos rueiros, a das tres casas formando aldea e, por máis que ollei, non fun quen de ver un só plástico na cuneta; as sebes estaban ben recortadas, os peches de madeira ou de metal pintados, as froiteiras podadas... Non quixen pensar en Galicia por non sufrir coa visión dos nosos montes inzados de eucaliptos, de toxos impenetrables e de xestas desaproveitadas, de vertedoiros incontrolados, de peches con metálicos oxidados, de palafitas con ladrillos sen recebar e cubertas mixtas de tella do país e de uralita. As comparacións son odiosas, cando se perde.

Cando encarei a baixada da Canda e enchín o peito de ar galego, asaltoume o tantas veces escoitado dito do fermosa que sería Inglaterra se non tivese ingleses. Hai unha frase que repiten moito algúns dirixentes da UPG coa que eu non concordo en absoluto. Din eles que non se pode ser nacionalista se non se ten confianza no pobo. Os feitos demostran, día a día e ano a ano, que ter confianza política no pobo galego é o mesmo que tela nunha tixola sen rabo. Acabas escaldado. Eu non son quen de ter confianza nun pobo que sempre vai de malpocado pola vida, que, sexa labrego, mariñeiro, obreiro fabril ou autónomo, diante dun revés de fortuna, o primeiro que di ao periodista que chega co micro ou a cámara é: “Non hai quen mire por nós, non nos botan unha man, non hai cartos para subvencións, ós pobriños sempre nos toca o mesmo...” Temos alma de mendigos, por iso o “Denantes mortos que escravos” non é máis ca un fermoso slogan de loita, de arenga, de mitin, o mesmo que cando os de Solís berraban en Cacheiras “Duro e a cabeza” ou os Irmandiños “Fe en Deus e ferro ao fondo”. Perderon os Irmandiños, perdeu Solís e perdeu Castelao. Sempre perdemos todos, porque o pobo galego, desde os Reis Católicos (e a cousa xa viña de vello) ata os foros e moitas outras situacións e circunstancias, resultou ben domado e castrado, con independencia de que Zurita non o dixese talmente así. Tamén é hora de lembrar que outros pobos sufriron tanto ou máis e mantiveron firme a súa dignidade.

Teño pensado naqueles versos do poeta do Courel que dicían: “Recóllote (Galicia) prós novos que vein con forza / prós que inda non marcou a malla d’argolas”; pero a ausencia de mocidade nas manifestacións, por motivos que tanto lles afectan, así como a súa renuncia a exercer o dereito a votar e mesmo a se expresar na lingua da Terra, non me permiten concibir ilusións para o futuro. Lembro tamén, cando Risco, na fin da súa etapa vital, xa non empregaba o “Nós”, senón o “Eu, o inadaptado”. Pódese ser fondamente nacionalista cun sentimento de inadaptación, de non gustar do que se ten diante. E o que andan a propor algúns dirixentes do BNG faime afianzar no “eu”. Insisten en que non se pode quedar como algo testemuñal, que hai que se volver a arrexuntar “todos” para recuperar fortaleza e ser, outra volta, unha opción de goberno. Que buscan, realmente? Que goberne o nacionalismo ou gobernaren eles? Semellan esquecer o nefasto que foi para o BNG o feito de, durante unha lexislatura, tocar poder e pisar moqueta. Nunha ocasión, díxenlle a un amigo e alto dirixente da UPG que, se soubese que o meu voto era o que decantaba cara ao triunfo, non votaba; olloume, cavilou e dixo: “Eu tampouco”. Será que algúns nunca tivemos interese en ocupar cargos e que mesmo, cando un bo amigo os ocupou, ata nos distanciamos del para retomar a relación tralo mandato. Talvez aos que tanto insisten en non quedar como testemuña, non sobre lembrarlles que a masa precisa de fermento para vir a lévedo e que, como dixo Cristo, “se o sal se volve insípido, quen o salgará?”. Algúns, coa súa ideoloxía acomodaticia, marsista (sic) están a volver insípido o sal do nacionalismo.

O BNG saberá o camiño que debe tomar e desexo que non se trabuque de vieiro, mentres, xa postos nesta tesitura, unha vez máis teño que lle dar a razón a don Carlos Marx, cando dicía: “Mellor un final terrible que un terror sen fin!”.

Hai anos que teño claro que o futuro pasa por volver ás orixes, á creación de células en todos e cada un dos lugares de Galicia, cunha presenza constante e un traballo de monxe encargado da granxa do mosteiro, e sempre sen perder de vista que é difícil readaptar á vida en liberdade a un animal que foi domado. Escuso falar dos efectos irreversibles da castración, aínda que isto non sería o problema maior, por se tratar dunha licenza oratoria do noso Castelao.

Certamente, son consciente de que este artigo reborda melancolía, pesimismo e, se me apuran moito, ata pode inducir a caer no nihilismo; pero vivimos uns tempos nos que non está o fol para gaitas e, como dixo a nosa Rosalía: “Triste é o cantar que cantamos / Mais ¿que facer se outro mellor non hai?”