O fracaso dunha sociedade

A aldea está no cume da serra -aínda que poderiamos estar a falar dun barrio ou unha rúa céntrica da capital-. Vive na contradición de estar a menos de vinte quilómetros da Cidade e tardar un tempo considerábel en chegar a ela, por mor da estrada estreita e sinuosa que a comunica co concello ao que pertence. É unha aldea afastada, tanto que nin o cura sobe dar misa, máis que de tarde en tarde e a maior parte da xente da aldea, agás os que traballan na cidade ou na capital do concello, comunícase co resto do mundo a través da televisión.
As e os cativos baixan todos os días da aldea percorrendo varios quilómetros até a escola. O autobús malamente pode tomar as curvas, e cando vén de regreso, máis que xantar merendan, de entrada que a tarde vai. A unitaria que houbera na aldea ficou para os pequenos de infantil durante uns anos, houbo que pelexar por ela para que non a pechasen, explicarlle aos representantes de Educación a orografía do lugar para que comprendesen que, malia ter soamente catro nenos, cumpría que a escola ficase aberta. Mais xa non. Xa non o está, é unha das varias unitarias que fecharon, así que mesmo os cativiños de tres anos andan no bus que parece que vai pola montaña rusa.

Esa mesma escola unitaria fai ás veces de local electoral. Un local frío en calquera época do ano, onde pasan as horas lentamente, mentres a xente vén votar cada vez menos. Nestas eleccións, nas que menos. Dos a penas douscentos habitantes votaron uns cen, foi a mesa electoral con menos participación no concello, e iso fixo que o eterno gañador das noites electorais, o PP, desta volta tivese un 40% menos de votos ca na vez anterior, aínda así levou o 60% dos votos recollidos na urna.

Hai un apoderado do BNG que vai sempre a esa mesa, xa lles sabe os nomes ás mozas que forman parte dela (hai unha certa reiteración no sorteo) e tamén ás interventoras do PP que se presentan con absoluta familiaridade, mesmo sen identificarse, total, alí todos son do mesmo, do mesmo partido có “alcalde de barrio”, con cargo no concello, que reparte prebendas do máis variado xorne. Desta volta o cacique da aldea non pasou polo local electoral, pode que tivese algunha diferenza co seu partido, votar si votou, iso non pode deixar de facelo, mais as funcións de xefe de interventores que fixera outras veces, non as fixo.

,As xornadas electorais transcorren lentas e preguiceiras. Entón a conversa xorde. Quen integra a mesa quéixase, quéixase de que fechasen a escola, de que non lles arranxen a estrada, de que non teñen puntos de luz, de que non teñen transporte colectivo, de que o cura se mete no que non lle importa, que lles afea a conduta no medio do sermón sinalando os seus pecados diante de todo o mundo, que non hai traballo, que o fillo da veciña traballaba no naval e tiña un choio boísimo e cobraba case dous mil euros coas veladas, que mesmo comprara un coche na do ex alcalde e comezara arranxar a casa e pedira unha hipoteca e agora non pode seguir coa obra e ten o coche en venta... O apoderado do BNG sempre alimentou a conversa, como quen bota leña ao lume, para mover á reflexión crítica sobre a realidade. E cada vez que chegaba a noite quedaba pampo ante o reconto que non deixaba lugar a dúbidas. Tan contundente, que mesmo non sabe de onde saían os poucos votos para o seu partido, máis alá daqueles poucos que sempre falan con el e mesmo acoden a algún acto, -polo demais nada que non suceda na práctica totalidade das mesas electorais-.

A noite do vinte e un non foi diferente, dos cen votos longos que había na urna, máis de cincuenta eran do PP, chamoulle a atención que houbese 6 votos en branco ou 7 nulos, algúns por levaren papeletas do PP que non daban ocultado a ira coa que foran rachadas, ou escritos con frases como “votarei cando me devolvan o diñeiro das preferentes”. Con todo eran moitos votos menos ca en anteriores eleccións, como eran menos os votos de PSOE e BNG. Tal vez a indignación fose a razón dos resultados. A realidade é que nin as siglas de AGE conseguiron mobilizar o electorado, nin deron recollido os votos perdidos por PSOE e BNG, nin igualaron os votos que o BNG tivera no seu día, quedando a unha longa distancia do 50%. Así que ao final o resultado era o mesmo de sempre e os que estaban desilusionados dos procesos electorais non converteran a súa indignación en voto construtivo. E os votos perdidos polo PP, quedaran na casa tamén? Tal vez si, tal vez estaban en Suíza, nas mans de varios mozos e mozas que tomaran a decisión de marchar, ao non ver un futuro claro na súa aldea. Ao final unha grande abstención, tamén incrementada pola emigración “forzosa” da nosa mocidade.

Ben mirado, debaixo das cifras do reconto agóchase un fracaso social, o fracaso dunha sociedade que atende ás mensaxes dos medios sen discutilas, incapaz de se decatar de que a súa propia realidade e a das persoas que a rodean entra en contradición coas mensaxes recibidas. Unha sociedade que permite que unha parte das persoas que votan, que non son a maioría, decida por todos, mentres é permeábel ás mensaxes de que non hai outra solución ou que todos son iguais, a pesar de que, cando ten un problema, acaba acudindo ao apoderado do BNG, pois sabe que será el quen escoite e procure unha solución até debaixo das pedras. Todas e todos perderon porque ninguén acadou os obxectivos, aínda que os que gobernarán teñen ao seu favor unha lei electoral que multiplica a súa representación malia perderen miles de votos.

Non importa o nome da aldea, nin do concello, non importa nin o nome da comarca en que se sitúa. A historia é real, como as eleccións que se celebraron. Os resultados semellantes dos doutros lugares do noso país, un país que as xentes da aldea esqueceron, aínda que o leven na boca e pisen a súa terra a cada hora, sen darse conta de que na súa man está rematar con todo o que as afasta.

Somos discípulas de Castelao. Ás veces estamos cansas, sempre indignadas e dispostas. E nunca perdemos a confianza.