Mateina porque era miña



o amor é forte como a morte;
o ciúme é cruel como o inferno

Cánticos 8:6

Entre os lemas máis recorrentes en defensa das persoas LGBTI+ e en contra da homofobía encóntranse frases como “Liberdade para amar!” ou “O amor é o amor!”. Abofé que si! Eu non son quen de negar a ninguén o direito de amar quen quixer. Faltaría máis! Ora ben, por paradoxal que puider parecer, segundo na boca de quen estiver, detrás de slogans deste tipo pode esconderse unha mensaxe potencialmente reaccionaria e mesmo perniciosa, oposta à verdadeira defensa da diversidade sexual e afectiva. Non hai que confundir o cu coas témporas: non é o mesmo ‘amar’, entendido dentro do paradigma socialmente dominante do ‘amor romántico’, e ‘facer o amor’, noutras palabras, o sexo. Hoxe por hoxe, manter relacións sexuais con quen se queira (ou non mantelas) non debería ir unido ao conceito de ‘amar’, rompendo coa ecuación relixiosa do sexo como pecado fóra do matrimonio e sobretodo co único fin de procrear; daí a prohibición do uso do preservativo no catolicismo. O pracer como pecado.

Así, por exemplo, do mesmo xeito que Marine Le Pen non dubida en perverter o sacrosanto principio do laicismo republicano na súa particular cruzada islamófoba, Obama invoca a liberdade “para viver e amar como se queira” para ligar a defensa dos direitos das persoas LGBT aos valores fundamentais dos U$A, ao declarar que “o amor é o amor” despois de que a corte suprema legalizase o matrimonio entre persoas do mesmo sexo. Marca, sen dúbida, un paso para avante no marco estadounidense actual cara à igualdade de direitos, mais desde logo casar non vai mudar os alicerces sociais que xeran a homofobía. Máis preocupante resulta a peculiar visión de quen probabelmente vai ser a próxima presidenta dos EUA, Hillary Clinton, que vincula sistematicamente a defensa dos direitos das persoas LGBT –e tamén, dito sexa de paso, das mulleres, co seu particular ‘feminismo’ máis que dubidoso– à defensa da familia como leitmotiv ineludíbel do transfundo da súa mensaxe política. E isto faino, no caso da pretensa defensa dos direitos LBGT, ao aludir continuamente ao ‘amor’ e, por conseguinte, ao ‘matrimonio’, verdadeiro alicerce da sociedade patriarcal. Por moi progresistas que poidan parecer dentro do carcomido panorama político estadounidense fronte ao tal Trump, o leopardo non pode mudar súas pintas: máis que liberais, non deixan de ser neo-liberais.

En todo o caso, o que se pretende con este tipo de consignas é reducir e espartillar o infinito e rico leque da diversidade afectiva-sexual humana –desde o poliamor até a asexualidade, pasando pola pansexualidade e as parafilías das máis variadas– dentro do estreito padrón pre-estabelecido do casal monógamo baseado no amor romántico que, como veremos a continuación, está lonxe de ser un modelo inocuo. O propósito non é outro do que encadrar a diferenza e perpetuar o modelo patriarcal da familia monógama, pilar central da familia nuclear occidental, sustento do modelo capitalista.

Promovido pola continua lavaxe ao cérebro através da literatura, a música, o cinema, etc., o discurso do amor romántico que segue a predominar na sociedade está estreitamente ligado a valores que non deixan de lembrar o dogma das relixións abrahámicas –entre elas o cristianismo e o catolicismo romano– como son a monogamía que implica fidelidade (non fai falta lembrar a sorte que esperaba e segue a esperar as mulleres acusadas de adulterio) ou a virxindade, como no caso da denigrante e brutal prueba del pañuelo que se segue a exaltar e practicar impunemente. Todos estes ‘valores’ están enraizados na concepción de propriedade (tan central ao capitalismo), de que un ser humano pode ser dono doutro ou, máis ben, outra, pois na historia non tan remota, obviamente sempre foi o home o dono legal da muller, como do resto do seu gado.

A máxima expresión deste conceito de propriedade que promulga o amor romántico áchase no ciúme, sempre patolóxico, xa que ningún ser racional pode pensar que ten o direito a controlar a vida e o destino doutro ser humano. En grande medida, todas estas reflexións veñen suscitadas por unhas pintadas que hai no meu bairro onde se pon de manifesto moi claramente a liña moi fina que separa a ‘declaración de amor’ apaixonada máis tradicional e a ameaza máis pavorosa. Fiquei espantado ao ler en grandes letras vermellas ao longo duns cen metros: “Te amo. Nada va a pasar. Nunca te dejaré. Te buscaré. Te iré a buscar donde sea”.

Infelizmente, o cáncer do ciúme dista moito de ser un vestixio residual dun pasado xa superado pola sociedade actual que algúns teiman en cualificar de ‘pós-feminista’. Máis ben todo o contrario, como puiden comprobar ao falar recentemente cunha miña amiga, profesora de secundaria, que confirmou de primeira man os resultados dun recente estudo que indica que non só os rapaces achan normal exercer un controlo sobre as súas noivas, mais que unha grande parte das mozas tamén o asumen como unha proba de amor. Estas actitudes retrógradas forman parte integral do recrudescimento da violencia de xénero rexistrado entre os adolescentes e programas como Hermano Mayor con que os adolescentes se poden identificar encarréganse de propagar o mito de que exercer a violencia e o controlo son reflexos dun amor mal encamiñado e incontrolado, onde quen perpetra a violencia é retratado como a vítima das circunstancias da vida que hai que entender e mimar.

E a verdade é que o nível de aceitación da violencia de xénero dentro da parella ‘amorosa’ non é de estrañar dado que, apesar de todos os vans xestos e os fúteis minutos de silencio, non mudaron os fundamentos básicos da sociedade capitalista que vai da man do patriarcado que alimenta o machismo. A violencia machista é un subproduto inevitábel deste sistema e non vai desaparecer até que este sexa derrubado por completo.
O ciúme, fruto do amor romántico tradicional, non é inofensivo, proba dunha paixón extrema. O perigo que encerra é mortal e amiúdo leva ao asasinato: mateina porque era miña, como reza o título do filme francés que ten o feminicidio como fío condutor ‘cómico’. Oxalá houbese máis iniciativas como o proxecto Namorando impulsado polo Concello de Pontevedra, pois son dunha urxencia vital.

-------------------------------------------------------------------------------------------------
Nota da Fundación Bautista Álvarez, editora do dixital Terra e Tempo: As valoracións e opinións contidas nos artigos das nosas colaboradoras e dos nosos colaboradores -cuxo traballo desinteresado sempre agradeceremos- son da súa persoal e intransferíbel responsabilidade. A Fundación e mais a Unión do Povo Galego maniféstanse libremente en por elas mesmas cando o consideran oportuno. Libremente, tamén, os colaboradores e colaboradoras de Terra e Tempo son, por tanto, portavoces de si proprios e de máis ninguén