Feijóo e a sabiduría do pobo

Como nunca tiven nin terei mando en praza, porque, aínda vivindo intensamente a política e sendo militante nacionalista sen fendas, nunca quixen involucrarme nas actividades partidarias -para alegría e tranquilidade dalgúns afiliados-, podo permitirme o luxo de dicir verdades coma puños, que serían politicamente moi incorrectas na boca dun dirixente ou dun aspirante a selo. Veño de me decatar de que xa principio poñendo dun e non dun/dunha, pero resulta que eu nunca confundín, nin moito menos tirei a gramática aos pés dos cabalos do politicamente correcto, e aos meus anos xa non está un para diversións teresianas, é dicir, para mudanzas de criterio. Xa pasei da idade da que Darwin dicía que tódolos científicos deberían de morrer, por estar incapacitados para mudar de opinión. Certamente, agás casos de inconstantes que podrecerán verdes na árbore, a ideoloxía, o criterio e a cosmovisión, a Weltanschauung, en chegando a certa idade, esclerosan. Logo xa non se muda, aínda que ninguén está libre de que lle dea volta o sentido.

Sentado o anterior, vou dicir –contra a frase feita e repetida- que o pobo se equivoca moitísimas veces. Dicir o contrario é pretender non molestar a quen non nos votou, por se muda de opinión e o fai na próxima chamada a urnas. O pobo, e mesmo a masa, no senso orteguiano, está formado por un número de individuos independentes e racionais e os resultados dunha votación non son produto do conxunto como algo único e indivisible, senón da suma dos votos das individualidades que o conforman. Dicir que o pobo nunca se equivoca é equiparalo ou confundilo cunha colonia de formigas ou de abellas, nas que cada individuo cumpre mecanicamente o seu papel para que o grupo funcione como tal e sobreviva; elas nunca se equivocan, non sendo que algo externo medioambiental atrofie a súa conduta. Pero se o pobo consiste nunha suma de individualidades e se a experiencia nos ensina que cada un dos seus membros se equivoca moitas veces nas distintas circunstancias da vida, qué nos permite pensar que o resultado dunha elección realizada por individuos falibles é necesariamente certa e non errada?

A revisión do álbum fotográfico de Dorado fixo dicir ao presidente Feijóo, unha vez máis e entre outras moitas simplezas ou tatexadas, que o pobo galego é sabio. Mire vostede: eu son galego e vivo en Galicia ininterrompidamente, agás catro meses do nunca ben valorado servizo á patria, e estou en condicións de asegurar que en Galicia, igual que en todas partes, hai sabios e intelixentes o mesmo que ignorantes e parvos. Con 18 anos cumpridos todos poden votar e, segundo os meus cálculos, para os que reclamo a mesma autoridade que poidan ter os de Feijóo, aínda non atinamos nunca a prol do interese colectivo de Galicia. Ben sei que a moitos lles vai así estupendamente, mentres van metendo o seu con día; pero a nosa nación afúndese máis na lameira con cada nova votación.

Son tantos e tan redundantes os comentarios que as fotos e posteriores pseudoaclaracións de Feijóo suscitaron e suscitarán, por aquilo de que pode estar seguro de que a temida “infamia” o perseguirá sempre, que non quero afondar no mesmo. Tampouco xustificarei que o noso Balbino, o noso neno labrego dos Peares, “coma quen di, un ninguén”, na tenra idade de 34 anos, cunha carne tan fresquiña que aínda sangraba, sen máis estudos que a licenciatura de dereito e sen máis cargo que Secretario Xeral dunha Consellaría, é dicir, “e ademais, pobre”, sufrise a mesma alucinación que os estremeños do século XVI cando escoitaban dicir El Dorado. Máis ou menos na altura na que se fixeron esas fotos, a petición dos copatróns do Museo do Pobo Galego, falei alí da tipoloxía das dornas. Cando rematei, o poeta García Bodaño díxome: “Estarás de acordo comigo en que, hoxe, os únicos barcos polbeiros que hai nas rías son os iates de luxo”. Cando un é tan noviño e inexperto corre o risco de se deixar engaiolar por Dorados e iates polbeiros. E isto non é malo en si, non sendo que se sexa nada menos que o número dous dunha consellería e que se teñan tantas ansias de continuar a ascensión como para chegar a presidente da Xunta e, como golfiño, xa que de mar falamos, manteña a rede pescando con vistas as máis altas instancias do goberno do estado. Iates de luxo, chaquetas rechamantes, zapatiños finos e mangueira que farían a envexa de calquera calendario de bombeiros... Non lle vou chamar “pijo”, porque non sei como se di en galego.

Dixo Josep Pla que había amigos, coñecidos e saudados. Feijóo introduciu unha nova categoría: amigos de ocio. Do seu amigo de ocio, Dorado, non sabía nada de nada; do plan de estudos en Galicia tampouco, o mesmo que o seu conselleiro do ramo, confundindo ambos repetidamente –hai hemerotecas e gravacións- materias troncais con específicas; non sabía nada de arte contemporánea, cando dixo que Picasso era de Cataluña; non sabe xeografía a nivel escolar, trabucando Andorra cos Picos de Europa; ignoro se, amais do español, controla algunha outra lingua, xa que o galego, que pretende falar liturxicamente, é na súa boca un castrapo insultante, e a miña experiencia de profesor faime desconfiar dos coñecementos idiomáticos dos que pensan que, se estudamos inglés, teremos fillos louros e de ollos da cor da galiña que suplantou as galescolas; non sabe historia, xa que dixo que España era unha nación desde hai 500 anos... Pero de que sabe este home? Din os seus que é un moi bo xestor, mais considerando a desfeita na que se atopa Correos, tralo seu paso por alí, supoño que o de xestor se refire a que fai moitos xestos nos seus discursos. Unha cousa é ter habilidade política -nos faladoiros e en español- e outra moi diferente é ter coñecementos, formación e cultura.

E de memoria, parte indispensable da intelixencia ou, se preferimos dicilo á antiga, unha das tres potencias da alma, xunto co entendemento e a vontade, tampouco anda alá moi ben, pois amais da confusión xeográfica, tampouco lembra outras viaxes, nin quen pagaba cada unha delas, nin cando rematou esa amizade de ocio, xa que ou esbardallou o xuíz ou el quedou curto; pero aceptou con tanto entusiasmo o dito polo maxistrado que só lle faltou dicir, caso de saber latín, aquilo de Roma locuta, causa finita. Calquera estudante de lingua alemá sabe que unha despedida en persoa se di Auf Wiedersehen (ata ver de novo), mentres que por teléfono se di (ou dicía, nos meus tempos de estudo) Auf Wiederhören (ata oír de novo). É posible que os dous, xuíz e presidente, teñan razón: Feijóo e Dorado non se vían pero oíanse. Como dicía miña nai, algúns só son listos para o malo.

Resulta máis que evidente que os pobos non sempre acertan nin son sabios, e que o pobo galego anda máis ben desnortado e na pataqueira cando deposita o voto na urna.