É o progreso, estúpido
Non hai moitos meses a Consellaría de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas colgou en internet unha interesante ferramenta que nos permite botar unha ollada desde o aire á Galiza de hai 56 anos. Son as fotografías do “Voo Americano de 1956”, que sacou o exército ianqui logo do acordo de 1953 entre a ditadura franquista e os Estados Unidos para instalar as bases americanas en territorio do Estado Español. Unha ollada a esta cartografía de 1956 déixanos ver unha Galiza transformada a respecto de hoxe en día, en moitos casos, brutalmente.
Contaba a miña nai que cando ela era pequena desde o lugar onde ela nacera, A Ribeira, parroquia de Santo André de Vea, no concello da Estrada, podíanse divisar as vacas e os bois pacendo no monte. A día de hoxe iso é imposíbel, dado o estado lamentábel do noso monte, sen embargo esta aplicación permitiume ollar como era a miña aldea e a súa contorna en 1956.
E era certo o que contaba a miña nai. O que hoxe é unha selva impenetrábel inzada de eucaliptos, antes, hai 56 anos, era monte raso con algunhas árbores, seguramente carballos, que hoxe apenas sobreviven na parte máis baixa do monte, preto do río Vea, afluente do Ulla.
Recentemente, non hai moitos anos, este monte sufriu (e nunca mellor dito) un proceso de concentración parcelaria. O que debía servir para ordenar e concentrar as propiedades do monte, é hoxe un proceso aínda sen rematar, pero cuxos efectos negativos son xa perceptíbeis a simple vista. Quilómetros e quilómetros de pistas percorren o monte sen ningunha lóxica, cuxo deseño e significado críptico ben pode competir cos debuxos de Nazca que só se poden apreciar desde o aire.
,Unha ollada máis detida sobre as fotografías da miña aldea e dos lugares de arredor en 1956 vemos que, malia o minifundio existente, había unha intensa actividade agraria. Nos oitenta levouse a cabo unha concentración parcelaria das terras agrícolas, un proceso tamén longo e conflitivo, que sen embargo non trouxo o progreso anunciado, xa que hoxe, as propiedades efectivamente son máis grandes, pero apenas traballadas por media ducia de gandeiros, que a duras penas resisten malia as políticas lesivas da Unión Europea contra este sector tan importante para a nosa economía.
E nesta imaxe de 1956 tamén se poden ver os plátanos de sombra que comentara noutro artigo, percorrendo algúns tramos da estrada principal que cruzaba toda a parroquia. Como xa dixen, esas árbores hoxe xa non están, agás na miña memoria e na cartografía do voo americano de 1956; anchos deben ser os camiños e as estradas polas que circula o progreso, e polo que se ve, esas árbores eran un estorbo.
Había que modernizarse, dicían daquela os medios de comunicación, e modernizámonos, aí están as dúas “modélicas” concentracións parcelarias; había que pechar os asteleiros, a industria máis importante do noso país, e pecháronse, e algúns veciños que alí traballaban viñeron de volta cunha man diante e outra detrás; aceptamos a entrada no Mercado Común Europeo e o Euro sen que se nos dera voz e voto; e mesmo puxemos o nome de “progreso” a unha asociación de veciños, que agora xa non existe; e sen embargo...
Progreso é unha palabra enfeitizadora, que penetrou nas nosas conciencias ao ritmo que marcaban os medios de comunicación, a golpe de soflamas de determinados partidos políticos e algún que outro espectáculo festivo, que hoxe mesmo produce vergoña allea recordalos sequera.
Como din algúns, somos modernos, temos teléfonos móbiles de última xeración -o mesmo que no Congo- e wifi en todo concello, sen embargo, a crúa realidade imponse, e hoxe, logo de tantos anos de “progreso”, na parroquia onde vivo hai cada día menos xente, as terras agrícolas cada vez máis abandonadas e o monte, como o seu nome indica, a monte.
