Cando as cousas van mal, hai que envolverse na bandeira

Outra volta hai mar de fondo nas augas do Estreito. Hai xusto agora 300 anos que, rematada a Guerra de Sucesión, pola que os Borbóns se entronizaron nesta banda dos Pireneos, se asina o, para España, nefasto tratado de Utrecht. Entre outras moitas perdas territoriais, houbo que ceder a Gran Bretaña a illa de Menorca e o Peñón de Xibraltar. Lembro que cando era escolante tiven que aprender de memoria que Xibraltar nos foi arrebatado con nocturnidade, dolo e aleivosía, tres verbas das que só entendía a primeira, que, casualmente, resultou ser a única pertinente, pois a conquista, levada a efecto pola escuadra angloholandesa, comandada polo almirante Rooke, tivo lugar efectivamente unha noite do ano 1704. Os outros dous epítetos resultan ociosos, se falamos de batallas.

Supoño que moitos dos posibles lectores deste artigo terán visto a película “Master and Commader. The Far Side of the World” e saberán que o guión foi feito a partires da serie que Patrick O’Brian fixo das aventuras do capitán Jack Aubrey e o médico, naturalista, políglota e espía Stephen Maturin. No libro que inicia a serie e dá nome á primeira parte do título da película toda a acción se desenvolve no mar comprendido entre Menorca, a costa peninsular e Xibraltar, porto e base naval británica no que remata o libro. É interesante ler como Maturin, fillo natural de irlandés e catalá, se gaba dos costumes de Cataluña e da súa lingua, dicindo que en nada se asemella ao español, sendo “unha lingua moito máis fermosa. Máis erudita, máis literaria. Moito máis próxima ao latín”. Máis adiante comenta que os cataláns, de toda idade e condición, teñen por costume bailar sardana tódolos domingos trala misa. Andamos por 1800, un par de anos antes de que Menorca retornase a España, cando as bases navais de Mahón e de Xibraltar aseguraban o dominio inglés no Mediterráneo occidental, continuando cara a oriente coas illas de Malta e Chipre, o que convertía aos británicos en donos de todo o Mediterráneo e lles facilitaba o dominio do futuro Canal de Suez.

Gran Bretaña soubo sempre elixir moi ben os enclaves costeiros que permitisen á súa flota o dominio dos mares, e a entrada ao Mediterráneo foi un punto xeoestratéxico clave para a súa futura expansión cara ao Índico e o Pacífico. Por iso, o único que lles interesou, cando o Tratado de Utrecht, foi o Peñón co seu porto, quedando excluídos o istmo, así como as augas da baía de Alxeciras, pois non se contemplaba a posibilidade dunha ocupación civil como a existente hoxe. España cedeu a propiedade do lugar, pero non a soberanía, polo que se fixeron constar unhas cláusulas de retrocesión no caso de Gran Bretaña desexar desprenderse do mesmo. Outras prohibicións expresas que invalidarían a cesión foron a posibilidade de comunicación por terra, o comercio con intercambio de produtos e a residencia de mouros e xudeus. Todos estes puntos foron incumpridos por Gran Bretaña, incluíndo o estatuto de autogoberno que, en 2006, concedeu a Xibraltar. A maiores dedicáronse a perforar o Peñón, converténdoo nun labirinto de túneles e botando ao mar a rocha extraída para -ao estilo porto de Marín cara as augas de Pontevedra- ampliar territorio; xa no século XIX foran ocupando o istmo co pretexto dunhas epidemias; logo, en 1909, construíron a “verxa”, facéndose con 800 metros máis e, aproveitando que un gran español montou unha longa e cruel guerra para masacrar e fusilar compatriotas, fixeron un aeroporto no istmo, continuado en terreos gañados á baía.

Estes días, dando un paso máis na ocupación e no beneficio, como bos británicos, decidiron botar ao mar estruturas ríxidas para impedir aos mariñeiros da zona pescar en augas españolas, considerando que Xibraltar non ten máis auga, segundo Utrecht, que a do seu porto. Ao mesmo tempo seguen a reencher a beiramar para ampliar terra firme. O goberno do Partido Popular decide contraatacar, facendo controles a tódolos que entran ou saen e ameazando con taxas e impostos.

Cando os meus alumnos de Historia me dicían que, se España reclamaba Xibraltar, tería que dar exemplo entregando Ceuta e Melilla a Marrocos, eu, deixando ben sentado que o que aconteza á propiedade e á soberanía dos territorios ao sur do Padornelo non forman parte das miñas preocupacións persoais, explicáballes que, xuridicamente, se trataba de situacións diferentes, xa que Ceuta foi conquistada polos portugueses, en 1415, quedando en poder de España, trala súa separación da coroa dos Austrias en 1640; que Melilla foi tomada aos berberiscos por Estopiñán, na época dos Reis Católicos, e que Marrocos é unha creación do século XX, polo que mal pode reclamar nada, como non sexa por estritas razóns de veciñanza. Pola contra, Xibraltar foi conquistado a unha España acabada de unificar baixo a mesma dinastía que aínda goza da xefatura do estado, e hai tratados asinados polas diferentes potencias que andaran metidas no conflito sucesorio español.

Gran Bretaña, molesta pola represalia española, chama a consultas ao embaixador en Londres, sen se decatar, coitadiña ela, que tería que se encarar nada menos que con Federico Trillo, o home dos variados “vivas” que ensombreceu a gloria de Lepanto, cando “al alba y con viento fresco de levante” (“fin de la cita”) conquistou Perejil a un cabreiro marroquí que coidaba do seu rabaño. Para que precisamos a don Juan de Austria ou aos Duques de Alba, tendo hoxe semellantes estrategos? O PP sempre se envolve na bandeira española, xa que sabe que unha grande parte dos seus afiliados e non poucos dos seus votantes seguen a suspirar por aquela “España Unha, Grande e Libre”. Ata o goberno inglés o sabe e por iso dixo que, con respecto a Xibraltar, o PP e Franco se comportan igual (hoxe non toca opinar do sempre indefinido PSOE). Claro que, por aquelas terras, disto saben bastante, e non esquecemos como Margaret Thatcher, nun baixísimo nivel de popularidade, entre outras cousas pola morte dos nacionalistas irlandeses en folga de fame e polos asasinatos selectivos, non dubidou en mandar a Royal Navy a masacrar arxentinos, enviados, á súa vez, ás Malvinas por un ditador con problemas semellantes. Cando as cousas se poñen moi mal non hai como enarborar as bandeiras e involucrar o país enteiro nunha acción bélica.

O goberno español precisa tamén algo que aglutine á poboación, e é tan pouquiña cousa que só se lle ocorre poñer policías a parar coches e, cando Cameron fala con Rajoy, de probada valentía mentres pisaba a Esperanza Aguirre para fuxir dun helicóptero, déixalle moi clariño que hai que falar de pesca, pero que moito coidado con molestar aos seus xibraltareños. Non oín a resposta de Mariano, pero non dubido de que se reduciu a un “yes, bwana” e que debeu de rematar entoando baixiño aquilo de “cruzaré la Línea para besarte junto al Peñón”, que cantaba Alma María.

Relaciona Gran Bretaña o PP co franquismo. Outra proba máis de que son inseparables témola nas insultantes, e coido que delituosas, declaracións de Manuel González Capón, aínda alcalde de Baralla, sobre os asasinados por Franco. Son os mesmos cans con diferentes colares.