Mateo foi a Madrid

O 1 de abril de 1188, tal día como este en que estou a escribir estas liñas, o Mestre Mateo asentou os linteis da súa obra magna, o Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago. Por iso, moi atinadamente, a Academia Galega de Belas Artes escolleu esta data para o Día da Arte Galega.

Dáse a circunstancia, ademais, de que o Museo do Prado está a ofrecer unha exposición monográfica coa obra do escultor que, na linguaxe de agora, foi ademais arquitecto.

Quen a visite verá dúas esculturas que pertencen ao Museo de Pontevedra, seis da Catedral de Santiago e dúas que a familia Franco-Polo conserva na Coruña, na Casa Cornide. Pódese ver, ademais, en tabletas dispoñíbeis para o público, un amplo documental sobre os traballos do autor na catedral compostelá.

Veño de visitar a mostra e, á admiración pola beleza e expresividade das figuras, sumáronse unha serie de sentimentos, reflexións e/ou preguntas que quero traer moi sucintamente a este artigo.

Sucédelle á obra do Mestre Mateo, universalmente valorado, o mesmo que a aqueles intelectuais do XIX, e aínda de máis tarde, obrigados a triunfar na metrópole para seren recoñecidos aquí?

Por que nos debemos desprazar para ver algo que nos pertence e temos ao lado?

Que pintan dúas esculturas do Pórtico da Gloria na casa da familia do ditador? Non serían espoliadas polo método, ben coñecido, daquela ínclita primeira dama, tan antolladiza como mala pagadora? Quen se sentiu dono delas até o punto de allealas? Non existe maneira de que volvan ao lugar a que pertencen?

Doutra banda - e non é chauvinismo, senón pura obxectividade-, sentín o orgullo de pertencer a un país que garda tanta riqueza cultural. Unha riqueza que fala dun pasado grandioso ao que se negan a darlle nome. Porque, asemade, sentín a carraxe de que o nome de Galiza ou Galicia estivese ausente de toda a mostra. E é que semella que se decretou para nós, galegas e galegos, a pauliña de ignorármonos e sermos ignorados. Pauliña que, seica, asumimos con toda naturalidade.

Así, non nos queda outra que pensar que Santiago de Compostela caeu do ceo, como un meteorito, e deveu en todo o que foi e é.

Claro que, aínda que non fosen tan importantes, terán que nos explicar por que estraño fenómeno caeron tantos deses meteoritos creadores nesta terra. Somos unha potencia, ademais de polo turismo paisaxístico e gastronómico, para un turismo cultural que agarda por quen saiba poñelo a andar e non, como acontece, prendelo cos grillóns do descoido e o abandono.

Xa a regresar de Madrid, foi a presenza de tres oliveiras plantadas xuntas nunha área de servizo o que me trouxo á memoria o seu cultivo na Galiza. Non sei se é historicamente certo que na monarquía dun dos Austrias se ordenou a tala das nosas oliveiras, en proveito de Castela e Andalucía. Se así for, o caso é que non conseguiron erradicalas todas porque, como é sabido, en Quiroga seguiuse a producir, aínda que en pequenas cantidades, un aceite excepcional.

Isto, como todo o anterior é simbólico e metafórico da sorte da nosa nación.

Está ben que Mateo vaia a Madrid, mais non cuberto coa capa do descoñecemento e a manipulación histórica. Para iso é imprescindíbel que, dunha vez por todas, teñamos noticia verdadeira de nós.

,-------------------------------------------------------------------------------------------------
Nota da Fundación Bautista Álvarez, editora do dixital Terra e Tempo: As valoracións e opinións contidas nos artigos das nosas colaboradoras e dos nosos colaboradores -cuxo traballo desinteresado sempre agradeceremos- son da súa persoal e intransferíbel responsabilidade. A Fundación e mais a Unión do Povo Galego maniféstanse libremente en por elas mesmas cando o consideran oportuno. Libremente, tamén, os colaboradores e colaboradoras de Terra e Tempo son, por tanto, portavoces de si proprios e de máis ninguén.