Moito máis que unha vaixela
A Señora pousou os seus ambiciosos ollos sobre a vaixela. Alí estaba, azul cobalto, impecábel, dobre e completa, estendida sobre un pano de liño branco bordado. "O mantel tamén o levo", pensou. Había tempo que andaba detrás de algo así. Nos anticuarios atopara algunhas, mais estaban incompletas ou con estragos. Porén, mercáraas igual. Mercáraas como mercaba ela todas as cousas. Que lle pasasen a factura a El Pardo. O enderezo era ben coñecido, mais as xestións para a cobranza perdíanse en tortuosos camiños até a desistencia. Ela, conseguido o obxectivo, non se preocupaba desas nimiedades.
O seu corpo de noitarega subira con lixeireza as escaleiras mal iluminadas até o segundo andar na rúa Juan Flórez. A esixencia de que acudise en persoa amoláraa bastante; mais o risco de perder unha ocasión como aquela disipara todas as súas dúbidas. Agora estaba diante dunhas persoas estrañas que a saudaran friamente, sen as reverencias ás que estaba afeita, e permanecían en silencio mentres ela imaxinaba xa a mesa posta coa vaixela antiga. Os irmáns, unha muller e un home, repasaban, no entanto, os motivos do que ían facer. Arredor daqueles pratos reunírase a familia ao longo de moitos anos en días máis felices. Fora un agasallo da antiga fábrica, na que era médico, ao avó. Como nunha película en branco e negro, a muller viuse de nena camiño da doutrina polas rúas de Viveiro. As beatas insultábana: "Filla de comunista!" "Hai que acabar coa semente!". E camiñaba, coa cabeza baixa, sen entender o porqué de tanto odio. Na memoria, todas tiñan o rostro da Señora que a observaba a cadora con máis impaciencia, a agardar que se cerrase dunha vez o trato. Lembraba o irmán a chegada do pai á casa, xa a viviren na Coruña, maltreito por unha malleira dos falanxistas da que nunca chegara a curar.
A Señora collía as distintas pezas e acariñábaas coa mesma tenrura coa que pousaba a man no ombro do ditador naquela fotografía de Burgos en que el sostiña un churro coa esquerda mentres asinaba sentenzas de morte coa dereita. Estaba a ponderar a perfección da sopeira cando a muller lla arrincou da man e a escachou con furia contra o piso. Como se aquilo fose a consigna, o irmán tirou do pano e toda a vaixela se fixo anacos ...
Non podo relatar o que aconteceu despois porque isto foi un soño e, xa se sabe, os soños ás veces rematan abruptamente. Na realidade, a vaixela existiu e eu mesma xantei nela na casa de Teresiña Vilar Chao, a filla de Ramón Vilar Ponte. Carmen Polo tivo coñecemento da existencia da vaixela e intentou, a través de varios intermediarios, conseguila; mais nunca o logrou porque os seus donos morrerían antes de consentir que pasase ás súas mans. A miña anfitrioa e amiga contoume que imaxinara moitas veces esta escena co seu irmán Xosé Ramón, o pintor morto nunha idade temperá. Non o fixeron porque poderían rematar no cárcere e tamén porque aquela valiosa vaixela de Sargadelos era todo un símbolo da súa resistencia. Eu prometinlle que algunha vez o contaría.
