Sempre houbo mercados, crises e gobernos ineptos
O PP relambéndose e sacando peito, mentres ve como se lle achega o poder, sen eles mover un dedo
Fixo en maio un ano que, nun xornal recentemente desaparecido, en parte pola actual conxuntura, na súa edición impresa, escribín un artigo titulado "Desde agora dominarán os banqueiros". Inmediatamente, aclarei que a frase era do banqueiro Laffitte e que con ela principiou don Carlos Marx o seu libro As loitas de clases en Francia (1848-1850). O autor, bo coñecedor da Historia, sabía perfectamente que a dominación do capital, dos banqueiros ou, se preferimos, dos mercados viña desde que no mundo principiaron a existir desigualdades económicas e iso, como moi pouco, xa se constata no Neolítico. Cando menos desde aquela, desde que a propiedade privada, tanto particular como colectiva, en canto territorio e bens pertencentes a un pobo, incitou a cobiza allea, as loitas armadas, os saqueos e a anguria de conquerer máis terras e facer escravos levaron á complexa realidade e estandarización da guerra. E as guerras precisaron sempre unha infraestrutura, unha intendencia, que se foi facendo máis e máis custosa, segundo medraban os continxentes, as distancias e o tempo das campañas. Nin os xenerais, pensemos en Xulio César, nin os propios pobos, caso de Roma, eran quen de soportar tales gastos e aí é cando entran en escena os prestamistas. As guerras enriquecían aos banqueiros e os estados víanse na obriga de principiar outra e logo outra para facer fronte ás débedas contraídas na anterior.
Os estados modernos necesitaban para o seu funcionamento un exército permanente (fronte ás mesnadas medievais), unha burocracia, cada vez máis numerosa, e unha diplomacia con legacións estables nos diferentes países. Todo iso ocasiona inxentes gastos, sobre todo o exército, pois, como non compensa telo inactivo, hai que lle procurar guerras continuas, co que o dispendio pode chegar a ser insoportable. Desde a chegada a España de Carlos I, malia as remesas de prata chegadas de América, as finanzas peninsulares van caendo progresivamente. Carlos, para ser coroado emperador, título persoal que maldita a graza que lle fixo aos casteláns, tivo que empeñar o país cos banqueiros estranxeiros e, a partires de aí, como diría un meu veciño do Porto do Son, "non nos clareamos con tanto pufo". As fontes de riqueza do país foron caendo nas mans dos especuladores foráneos, xa fosen xenoveses, xa alemáns, como os Függer, aqueles banqueiros encargados polo papa de vender indulxencias para a construción da basílica de San Pedro, o que os enfrontou, o mesmo que ao pontífice, aos Medici, que optaban tamén a tan interesante choio. Polas débedas de Carlos, conseguiron os Függer facerse, entre outras, coa propiedade das minas de mercurio de Almadén e cunha parte de Venezuela (antes xa, da familia Welser); os financeiros xenoveses, pola súa banda, chegaron a ser os donos da economía andaluza da época.
Carlos pedindo e pedindo e as fontes de riqueza caendo en mans estranxeiras, e o propio Filipe, vendo que case todo o peso fiscal era soportado, coma sempre, polos máis débiles, chegou a lle dicir ao pai que a xente estaba na miseria "y las cárceles están llenas y todo se va a perder". No ano 1553, agárdase que cheguen de Indias catro millóns e medio de ducados destinados integramente a pagar aos financeiros prestamistas, e Carlos, sempre en guerras por Europa adiante a prol da súa patria Borgoña, pide a Filipe que embargue catrocentos mil deses ducados, repercutíndoos naqueles banqueiros que tivesen os préstamos a maior interese, que, daquela, podía chegar e ultrapasar o 33 % (hoxe andamos polo 6). A resposta dos funcionarios da facenda foi que tal cousa non se debería de facer, porque Castela perdería a credibilidade. Malia non se chegar a producir esa pequena suspensión de pagos, os mercados financeiros souberon da intención de Carlos e Filipe, para poder insuflar un algo de confianza e atopar creto, tivo que escribir persoalmente aos banqueiros máis importantes e asegurarlles que era el, non o emperador seu pai, o único encargado das finanzas. Catro anos despois, non lle queda outra que declarar a total suspensión de pagos.
Se xa con Carlos, anacos do territorio foron cedidos a foráneos para pagar débedas, con Filipe II teremos outro tanto e, por non citar máis ca un exemplo ben próximo, está aí o caso de Noia, desmembrada, en 1585, do señorío do arcebispado compostelá e vendida, coa súa xurisdición, ao xenovés Baltasar de Lomelin. Será propiedade de xenoveses ata que Filipe IV, en 1636, a recupere e a devolva a Santiago. A venda do territorio para amortizar débedas non é un invento dos gregos actuais. Os estados endebédanse e os acredores queren cobrar. Cando o Crack do 29 meteu o mundo na Grande Depresión, Roosevelt puxo en marcha o New Deal, Rusia seguiu coa Nova Política Económica (NEP), e non lle foi nada mal, desenvolvéronse e triunfaron o fascismo en Italia e o nazismo en Alemaña, xurdiron as Frontes Populares en Francia e en España, onde estalou a Guerra Civil, seguida pola II Guerra Mundial e, tralo remate desta, en 1945, principiou, por fin, a recuperación e, conseguintemente, a saída da crise.
Levamos uns anos inmersos nesta crise actual, para algúns expertos máis profunda que a Grande Depresión. Os países están endebedados e os prestamistas, os mercados, coma sempre, queren cobrar. Hai que se endebedar máis, e os que teñen diñeiro para mercar bonos, antes chamados xuros, elevan os tipos de interese, e os gobernos tremen e andan perdidos e desconcertados, e o español desnortouse e, traizoando o programa electoral que o levou á Moncloa (non ouso dicir os principios, pois ignoro cales son os do actual PSOE), apresurouse a obedecer os ditados dos mercados, poñendo en práctica políticas reaccionarias de corte neoliberal e Tea Party profundo. E aínda veremos privatizar moito máis que as caixas de aforros e venderase territorio e patrimonio e, pensemos na concatenación de feitos da Grande Depresión, temos que nos preparar para maiores sufrimentos, sempre, como dicía Filipe II, das clases máis desfavorecidas, e así ata que se enchan os cárceres, pois, segundo un adaxio portugués, "Todos temos uma táboa na cadeia".
E entrementres, o PP relambéndose e sacando peito, mentres ve como se lle achega o poder, sen eles mover un dedo. Ata hoxe, Mariano Rajoy o único que fixo foi xogar ao tancredismo, agardando que os figos maduren e caian da figueira sen nin tan sequera abanear as ponlas, non vaia ser que esgacen. Gil Vicente, talvez natural de Guimarães e pai do teatro portugués, autor que escribía na lingua de Portugal e na, daquela, máis prestixiosa de Castela, deixounos estes versos: "Seré como Dios del cielo, / que aunque vea arder el suelo, / todo su hecho es callar". Non me atrevo a asegurar que, escribindo isto no S. XVI, estivese xa facendo referencia profética a Mariano Rajoy.
Como diría Lamas Carvajal, "En que mans anda o pandeiro!"
Fixo en maio un ano que, nun xornal recentemente desaparecido, en parte pola actual conxuntura, na súa edición impresa, escribín un artigo titulado "Desde agora dominarán os banqueiros". Inmediatamente, aclarei que a frase era do banqueiro Laffitte e que con ela principiou don Carlos Marx o seu libro As loitas de clases en Francia (1848-1850). O autor, bo coñecedor da Historia, sabía perfectamente que a dominación do capital, dos banqueiros ou, se preferimos, dos mercados viña desde que no mundo principiaron a existir desigualdades económicas e iso, como moi pouco, xa se constata no Neolítico. Cando menos desde aquela, desde que a propiedade privada, tanto particular como colectiva, en canto territorio e bens pertencentes a un pobo, incitou a cobiza allea, as loitas armadas, os saqueos e a anguria de conquerer máis terras e facer escravos levaron á complexa realidade e estandarización da guerra. E as guerras precisaron sempre unha infraestrutura, unha intendencia, que se foi facendo máis e máis custosa, segundo medraban os continxentes, as distancias e o tempo das campañas. Nin os xenerais, pensemos en Xulio César, nin os propios pobos, caso de Roma, eran quen de soportar tales gastos e aí é cando entran en escena os prestamistas. As guerras enriquecían aos banqueiros e os estados víanse na obriga de principiar outra e logo outra para facer fronte ás débedas contraídas na anterior.
Os estados modernos necesitaban para o seu funcionamento un exército permanente (fronte ás mesnadas medievais), unha burocracia, cada vez máis numerosa, e unha diplomacia con legacións estables nos diferentes países. Todo iso ocasiona inxentes gastos, sobre todo o exército, pois, como non compensa telo inactivo, hai que lle procurar guerras continuas, co que o dispendio pode chegar a ser insoportable. Desde a chegada a España de Carlos I, malia as remesas de prata chegadas de América, as finanzas peninsulares van caendo progresivamente. Carlos, para ser coroado emperador, título persoal que maldita a graza que lle fixo aos casteláns, tivo que empeñar o país cos banqueiros estranxeiros e, a partires de aí, como diría un meu veciño do Porto do Son, "non nos clareamos con tanto pufo". As fontes de riqueza do país foron caendo nas mans dos especuladores foráneos, xa fosen xenoveses, xa alemáns, como os Függer, aqueles banqueiros encargados polo papa de vender indulxencias para a construción da basílica de San Pedro, o que os enfrontou, o mesmo que ao pontífice, aos Medici, que optaban tamén a tan interesante choio. Polas débedas de Carlos, conseguiron os Függer facerse, entre outras, coa propiedade das minas de mercurio de Almadén e cunha parte de Venezuela (antes xa, da familia Welser); os financeiros xenoveses, pola súa banda, chegaron a ser os donos da economía andaluza da época.
Carlos pedindo e pedindo e as fontes de riqueza caendo en mans estranxeiras, e o propio Filipe, vendo que case todo o peso fiscal era soportado, coma sempre, polos máis débiles, chegou a lle dicir ao pai que a xente estaba na miseria "y las cárceles están llenas y todo se va a perder". No ano 1553, agárdase que cheguen de Indias catro millóns e medio de ducados destinados integramente a pagar aos financeiros prestamistas, e Carlos, sempre en guerras por Europa adiante a prol da súa patria Borgoña, pide a Filipe que embargue catrocentos mil deses ducados, repercutíndoos naqueles banqueiros que tivesen os préstamos a maior interese, que, daquela, podía chegar e ultrapasar o 33 % (hoxe andamos polo 6). A resposta dos funcionarios da facenda foi que tal cousa non se debería de facer, porque Castela perdería a credibilidade. Malia non se chegar a producir esa pequena suspensión de pagos, os mercados financeiros souberon da intención de Carlos e Filipe, para poder insuflar un algo de confianza e atopar creto, tivo que escribir persoalmente aos banqueiros máis importantes e asegurarlles que era el, non o emperador seu pai, o único encargado das finanzas. Catro anos despois, non lle queda outra que declarar a total suspensión de pagos.
Se xa con Carlos, anacos do territorio foron cedidos a foráneos para pagar débedas, con Filipe II teremos outro tanto e, por non citar máis ca un exemplo ben próximo, está aí o caso de Noia, desmembrada, en 1585, do señorío do arcebispado compostelá e vendida, coa súa xurisdición, ao xenovés Baltasar de Lomelin. Será propiedade de xenoveses ata que Filipe IV, en 1636, a recupere e a devolva a Santiago. A venda do territorio para amortizar débedas non é un invento dos gregos actuais. Os estados endebédanse e os acredores queren cobrar. Cando o Crack do 29 meteu o mundo na Grande Depresión, Roosevelt puxo en marcha o New Deal, Rusia seguiu coa Nova Política Económica (NEP), e non lle foi nada mal, desenvolvéronse e triunfaron o fascismo en Italia e o nazismo en Alemaña, xurdiron as Frontes Populares en Francia e en España, onde estalou a Guerra Civil, seguida pola II Guerra Mundial e, tralo remate desta, en 1945, principiou, por fin, a recuperación e, conseguintemente, a saída da crise.
Levamos uns anos inmersos nesta crise actual, para algúns expertos máis profunda que a Grande Depresión. Os países están endebedados e os prestamistas, os mercados, coma sempre, queren cobrar. Hai que se endebedar máis, e os que teñen diñeiro para mercar bonos, antes chamados xuros, elevan os tipos de interese, e os gobernos tremen e andan perdidos e desconcertados, e o español desnortouse e, traizoando o programa electoral que o levou á Moncloa (non ouso dicir os principios, pois ignoro cales son os do actual PSOE), apresurouse a obedecer os ditados dos mercados, poñendo en práctica políticas reaccionarias de corte neoliberal e Tea Party profundo. E aínda veremos privatizar moito máis que as caixas de aforros e venderase territorio e patrimonio e, pensemos na concatenación de feitos da Grande Depresión, temos que nos preparar para maiores sufrimentos, sempre, como dicía Filipe II, das clases máis desfavorecidas, e así ata que se enchan os cárceres, pois, segundo un adaxio portugués, "Todos temos uma táboa na cadeia".
E entrementres, o PP relambéndose e sacando peito, mentres ve como se lle achega o poder, sen eles mover un dedo. Ata hoxe, Mariano Rajoy o único que fixo foi xogar ao tancredismo, agardando que os figos maduren e caian da figueira sen nin tan sequera abanear as ponlas, non vaia ser que esgacen. Gil Vicente, talvez natural de Guimarães e pai do teatro portugués, autor que escribía na lingua de Portugal e na, daquela, máis prestixiosa de Castela, deixounos estes versos: "Seré como Dios del cielo, / que aunque vea arder el suelo, / todo su hecho es callar". Non me atrevo a asegurar que, escribindo isto no S. XVI, estivese xa facendo referencia profética a Mariano Rajoy.
Como diría Lamas Carvajal, "En que mans anda o pandeiro!"
