Terranova

Esmorecían os anos corenta e alborexaban os cincuenta cando a miúdo saían de Ribeira tripulacións do Concello e da Bisbarra, rumbo a Terranova, aló ían os nosos heroes a disputarlle a gloria a Erik o Roxo e os seus drakkar.

Abordo de barcos de madeira de setenta toneladas e trescentos cabalos de potencia, sen mais aparello de axuda a navegación que o sextante, poñían proa aos lonxincuos océanos da fin do mundo. Case que trinta días de navegación polos mares máis perigosos do planeta.

O patrón e o temoneiro marcaban o rumbo ollando os indicadores do tempo: o voo das gaivotas, o camiño do vento, as correntes, a cor do mar e o mais importante, o nubeiro, sinal do ceo que a mitoloxía Galega atribúe o poder de producir a treboada. arriscando a vida en cada tempestade que cadraba na súa derrota.

Cando eses mesmos anubrados brancos e esponxosos ían medrando moi paseniñamente tornando a súa cor polo escurecido, ata case negro, e polo horizonte escacha un lostrego con toda a forza e de alí apouco a luzada empréstalle a claridade a un mar que se vai embravecendo por instantes.

Os tripulantes alleos os perigos, convivían a diario con esas mesmas ameazas, xa que os riscos amósanse a cotío, tan afeitos os temporais xa non reparaban neles, xa lle perderan o medo, aínda que non o respecto.

Entretéñense, matando o tempo preparando os habilitos: atando e amañando os aparellos; as redes de fío de cáñamo e as mestras de esparto con bólas de vidro, preparando os arames para as duras probas de resistencia no arrastre e repintando as marcas para coñecer a que cantidade de metros debían frear o carretel para evitar as lacadas, xa que de non andar atento partiría o cable, levando por diante todo o que atopara no seu paso, cabos de distintas menas, portas de arrastre, malletas, ventos, calamentos, cadeas con abrillantados diferentes segundo sexa a súa posición de arrastre nos fondos. E de cando en vez o outro barco membro da parella desaparece da vista engulido polo mar volvendo xurdir de aló a un pouco coma por milagre de Deus.

Naquelas longas estadías abordo durmían oito ou dez en cada camarote, descansaban coa anguria e pesadelos de cada un deles. Dende que se erguían do catre o alimento básico era a caldeira de bacallau. No almorzo, no xantar da medio día e tamén na cea. Nalgunhas parellas a medio día había dous pratos, ademais da caldeirada un potaxe de fabas ou garavanzos.

Así chegaban á praia dándolle os derradeiros preparativos ás portas e á malleta xa que a manobra viña arranxada da viaxe, o contramestre e os mariñeiros baixo a atenta mirada do patrón dispoñían o aparello apunto para largar.

Navegaban, deixando a patente do costado nos bloques de xeo, xa que acanto e canto daba a pasantía polo medio daqueles mundos de auga conxelada. Illas aboiando á deriva, na invernía abondaban tantos e tantos que para largar había que canealos.

O frío era tan intenso que poñía a proba a capacidade de resistencia humana daqueles homes.

Cando as temperaturas eran moi baixas antes de largar había que botarlle auga quente ao aparello para eliminarlle a rixidez e darlle uns bandarriazos á maquínalla, o carretel e os lanteons para escachar o xeo e palealo ao mar xunto co que se amoreaba na cuberta, mentres nas tubarias de arrefriamento do muñón prendíaselle lume a estopas enchoupadas en gasóleo para que a quentura puidese desatuílas e circular a auga.

Prepararse para largar por popa e virar por proa e os lances da parella eran correlativos primeiro un e despois o outro.

A hora de largar coñecen cada recuncho e observan coa paciencia que soamente teñen os homes de mar, calma e sosego, aprendidas en moitos días de salitre, chumbean a man para coñecer as brazas de fondo e filan o calamento co que van traballar e segundo a fondura elixida dispoñer do cable preciso.

Despois dunhas horas había que virar e a maquínalla vai envolvendo o calamento ata que chegan as portas por medio da falsa boza e xa o saco vai emerxendo do mar, e ao pouco hai que salabardear amarrándoo o costado, sacarlle o liñón para deixar saír o peixe mentres outros homes están os bidriles, e un máis coa tira para pechar o cope cando o charango estea a botar por fóra e encomezan a escolleita do peixe.

De noite ou de día había que alixeirar, se non había claridade debíase traballar coa luz eléctrica que enfocaba a cuberta dende a punta do pau. E ás veces os mariñeiros para amolar os da maquina, provocaban un corto circuíto para obrigalos a gabear ata riba apartando a neve dos chanzos como ben podían. Tiñan que ir de dous pois unha man precisábana para agarrarse e a outra para facer o labor e mentres un afrouxaba os parafusos do vidro que protexía a lámpada o outro enroscaba no portalámpadas diante das burlas dalgún daqueles tripulantes.

Abríase, eviscerábase e sacábaselle a espiña, a cabeza e as barbillas quedaban para os tripulantes, lavábase nunha talla e botábase nuns canastros por tamaños e cando estaba cheo ía a bodega por un vertedoiro xa preparado para salgar, cunha paletiña botábaselle o sal segundo o seu tamaño colocando uns enriba dos outros.

Cando se daba cunha boa praia viña tanto peixe que algunha vez estoupaba o cope, non soportaba o peso e rachaba cun gran estrondo saltando o bacallau a dez ou doce metros.

Mar de moitas néboas onde a bucina facía as veces do radar para non bateren entre eles ou non ir por riba do aparello.

Illados do mundo e illados dos seus, a ausencia das persoas queridas sen novas agás de cando en vez unha carta traída por outra parella que tamén pescaba neses mares, follas cheas dos sentimentos máis íntimos, debían pelexar de cotío contra o desacougo e as incertezas da soedade que se sente no medio do mar.

E en cada marea, deixáronnos, a quen nos cadrou nacer despois deles, a estela lendaria da vida dos heroes.