O Santo dos "Croques": Nen tantos “trosques”, nen tanta tradición
Temos visto como o medio de produción xerada un topónimo, no caso da Porta Faxeira, que xurdía para resolver un problema de calefacción da cidade. O nivel xurídico-político enxendraba outro, como o da Praia de Nerga ollado como un caso de dominio señorial .Hoxe imos tratar como o nivel ideolóxico da sociedade produce e manipula un chamadeiro como o do coñecido "SANTO DOS CROQUES " da catedral compostelá.
Ao andar polo mundo ollándoo con ollos de galego, sempre se poden aprender cousas relacionadas coa nosa Terra.
Veleiquí un exemplo:
Daquela estábamos nun curso de italiano na parte de Calabria, onde se escoitan palabras que nos lembra moitas verbas do noso idioma porque, ao fin... o latín funciona !
Alí escoitei a unha muller falar de " facere la crochia", referíndose a aparar o seu cabelo enroulandoo sobre si en forma de espiral.
Ai comecei a matinar : qué relación habería entre a "crokia" (así pronunciado ), daquela calabresa, e o santo dos Croques compostelán ? E aínda.... , tería todo iso algo a ver co xeito de chamar de "croques" aos berberechos, como aínda din as xentes do mar de Vigo?
As cousas ficaron confusas e sen solución no meu maxín e ao fin do curso volvín a Londres , onde traballaba daquela. Aos poucos días, facendo a compra nun TESCO ( supermercado), atopei unha lata de berberechos que locía o nome inglés de "COCKLES". Así que os ingleses, como os de Cangas, tamén chamaban aos berberechos de "croques"!
A chave que me permitiu organizar esta meada de asociacións foi a lectura dunha frase do ano 1745, nun libro do sempre esclarecedor P. Sarmiento:
"ESTA LÁ TEN MOITOS CROQUES".
Estábase referindo a un proceso ao que se sometía a la dos antigos colchóns para espelila e facer así as camas mais molidas. Co paso do tempo as guedellas da la ficaban engruñadas ; nas palabras de Sarmiento, ficaban cheas de "croques", ou sexa enguedelladas e encarapiñadas.
Agora non era difícil comprender que, eses "croques" da la aos que se refería o bieito,e a croquia de que falaba a muller calabresa, tiñan a común relación de estaren "enroulados", ou sexa en forma de espiral ou caracol.
Todo debe proceder da palabra latina "cochlea" que testemuña o significado de "caracol".
Caracol de mar para os bilbirichos; la e cabelo enguedellado ou encaracolado,para os outros casos.
Agora estaría claro porque o pobo deu o nome ao santo famoso !
Chega con botar unha ollada sobre a tal escultura para percibir o tanto como sobrancean as guedellas na imaxe do santo románico, que padece a "juba dum leao "se lembramos a música de Gal Costa..
Era o SANTO DAS GUEDELLAS ou do cabelo enroulado !
O costume de darlle un "trosque" na testa para comunicar sapiencia non debe ser un uso moito antigo senon que tería unha orixe moito mais recente, asociado se cadra á bohemia estudiantil dos goliardos da Casa da Troya , desde Neira de Mosquera ou por aí.
Na verdade, as palabras crían mundos !
E así comprobamos como unha estatua que chamou a atención do pobo por causa dos seus exuberantes cabelos "encrocados", acabou entrando no "marketing " turístico do Camiño e sendo agora sonada por comunicar intelixencia a quen lle dea un "trosque" .
