Cousas: arredor da Casa de Rosalía en Padrón

Cousas: arredor da Casa de Rosalía en Padrón

A natureza ten as súas linguaxes, tamén fala segundo as circunstancias do medio, o chan, o clima... As plantas exprésanse segundo as traten os seres humanos coa súa capacidade domesticadora, a ritmo de regos, podas, enxertos, tratamentos desparasitadores, mesmo até reprimilas, castigalas e convertelas nun caprichoso bonsái... Vexetais que nacen e medran ó compás dos seus coidadores, os que enferman, murchan e morren mesmo cando eles. Así é que a natureza expresa o seu ánimo, as ledicias, as tristuras, até as circunstancias históricas do contesto no que se dan: florecen, dan froitos e sementes. Percepción que non é unicamente cousa de poetas ou de atabanados quixotes, que haber hainos. Esta é unha realidade para quen queira enxergala, isto é poñer os sentidos sobre as cousas. E mesmo veremos como algunhas plantas, a xeito de metáfora, nos contan o acontecer desta nosa Historia.

Velaí, achegarémonos a Padrón, por algo escenario de tantos aconteceres en relación coa Historia de Galicia e fértil horta entre o Sar e o Ulla: Iría Flavia, a translación do Apóstolo, a Raíña Lupa, Macías o Namorado, Rodrigo de la Cámara, os franciscanos de Herbón, Rosalía, Nicasio Pajares, Vázquez Castro, Manuel Barros, e o imperante, atravesado de Cela sobre todas as cousas ... As sombras das pantasmas de Adina, o Pedrón, Santiaguiño do Monte, a Rocha Blanca, Arreten, Herbón e a súa horta, o xardín declarado B.I.C xa no 1946... a casa da "Matanza", tan na vida e na morte de Rosalía.

Veremos entón: todos cantos se identifican con Rosalía, coa voz da Terra, de Galiza, acuden coas súas ofrendas a aquel templo, altar, recuperado no ano 1971 e despois dunha restra de vicisitudes para adquirila, dotala e abrirse a todos como museo. Referímonos á Casa de Rosalía de Castro, na Matanza de Padrón, onde finou a poeta un 15 de xullo de 1885. As súas derradeiras palabras foron para pedirlle a súa filla que lle abrira as xanelas para ver o mar... ese mar que non se albisca dende alí. De non ser un desvarío da enfermidade algúns coidan que Rosalía referíase poeticamente ó mar de Caronte, da morte, pero tamén do extremo occidente, das engaiolantes sereas, dos atlantes, das odiseas, cara ó que emproa Galiza. Naquel ano de apertura da casa-museo, representantes das colectividades galegas da Arxentina, coa mellor ansia de agasallar á escritora, plantaron o pé da casa un ombú, a árbore nacional arxentina; os emigrantes galegos en Venezuela non ficaron atrás e plantaron un ceibo... escolleron como sitio a banda esquerda, segundo entramos na casa e perto da figueiriña á que se refire a escritora:

"Miña terra, miña terra,
terra donde m'eu criei,
hortiña que quero tanto,
figueiriñas que prantei
..."

Sinxela hortiña, hoxe mimada en exceso de celo, xa feita un amaneirado xardín no que o paso do tempo vai deixando algún fito do acontecer. O emparrado, baixo del a mesa e o asento de pedra na que acougan tantos cavilares e conversas...e a figueiriña cantada, cataloga pola Consellería de Medio Ambiente da Xunta de Galicia como árbore senlleira, pola súa significación cultural, agora eivada, i en estribeira, con mil tratamentos de especialistas, gastada polo paso do tempo, dos séculos e de tantas treboadas, pero aínda cada primavera vai ensinando as súas follas verdes e en cada agosto algún figo. Agora a figueira, a horta e sobre todo casa teñen unha nova ameaza, cada día maior e máis aínda cando sopra o vento e caen os lóstregos sobre Padrón. Ven motivada pola veciñanza do gauchesco ombú, orixinario das pampas secas, enviciado aquí, medra e medra por arriba e por abaixo: por enriba as poderosas ponlas que se lanzan sobre as paredes e o tellado da casa, ensombrecéndoa coa pelame do seu manto e froitos velenosos do que foxen os "paxariños piadores"....e por embaixo as potentes raiceiras, como grosas serpes que se estenden e ameazan ós alicerces. O tronco anchea e anchea, volume que se multiplica cada ano, aínda sendo un ombú mociño. Árbore que a mitoloxía popular gaucha di atrae ós raios , os que as veces as destrúen. Xigante da natureza que neste sitio no que se enxalzan e cantan as cousas pequenas e humildes dos "bos e xenerosos" participa da vida, dos rituais celebrados na horta na que medra, que atrae a atención e se fotografía, maís aínda polos arxentinos. Unha nova partida económica súmase ós xa minguados orzamentos da tan visitada Casa- Museo para deter a expansión do esaxerado ombú. Árbore xa clasificada entre as protexidas de Galiza... por o cal require un tratamento especial, máis burocracias e atencións que a mesma Casa-Museo, esa pequena construcción popular que limita co Ombú, coa sombra de Cela e con boa parte da Historia e dos mitos de Galiza. Cousas desta nosa vida.