A Guerra da Independencia en Mondoñedo

A Guerra da Independencia en Mondoñedo

O 25 de xaneiro do 1809 penetraron as tropas francesas o mando do Xeneral francés Francisco Furnier na cidade de Mondoñedo. O primeiro que fixo este xeneral foi o seguinte manifesto para gañarse as simpatías do pobo: “En Mondoñedo 25 de Enero de 1809. A los señores que componen las autoridades administrativa y judicial de esta ciudad, señores. La acogida que habeis echo tanto a mi como a mi tropa, me dan vien a entender vuesta disposición amigable hacia los franceses y vuestro celo para el servicio de vuestro legitimo soberano D. Josef Napoleón tengo una grande satisfacción en tener que dar buena quenta de vuestra ciudad y sus habitantes; y es preciso que desde este día todos vuestros actos publicos sean promulgados en nombre de S. M. C. Dn. Josef Napoleón Rey de las Españas y de las Indias; es preciso igualmente que vos hagais conocer a todos los jueces de vuestra jurisdicción qual es vuestra resolución y qual debe de ser vuestra conducta. Estra proclama podrá contener vuestro juramento de fidelidad y yo lo revisaré y firmare con placer.Recivid, Señores la seguridad de mi consideración”.

A partir do día 26 foron sucesivamente todos os individuos polo que estaba formado co Concello obediencia e recoñecendo por Rei a Napoleón.

O Seminario foi tomado como cuartel das tropas francesas. A finais deste mesmo mes nalgunhas parroquias de Ribadeo se produciron levantamentos contra as tropas francesas, polo que o concello veuse obrigado polas presións dos franceses a o seguinte acordo: “ Teniendo presente la ciudad la temeraria resistencia que hacen los vecinos de algunas feligresias de la provincia y principalmente las de la inmediación a Ribadeo en admitir y dar buen trato a las tropas francesas que por ellas transitan entanto grado que parece fueron ya funestas las consecuencias que no pudo evitarlaciudad con arto dolor suyo a pesar delos oficios pasados desu orden por el presidente en el día de ayer alas justicias de la jurisdicción de San Cosme de Barreiros, Vidal y Cedofeita y a los curas de que se componen para conseguir la tranquilidad y buen orden que tanto se necesita en las circunstancias día, ademas de interponer la correspondiente suplica al Excmo. Sr. General Fournier Comandante de dichas tropas, a fin de que tenga la dignación de dispensar toda su consideraciión hacia los vecinos de los mencionados lugares,pasandose al mismo tiempo loso correspondientes oficios al Alcalde de Ribadeo, a D. Vicente Lamas de la Torre, juez de la jurisdicción de Sante y a D. Antonio Raymundo Ibañez en punto a que se sirvan hacer conocer a aquellos ruticos nosolo su estrabío, sino aun sus propios intereses, autorizandoles con las facultades dela ciudad en el particular”.

O concello mindoniense en 27 de Febreiro nomea a D. José Pardo Montenegro, D. José de la Vega e a o Dr. D. José Senra de Mondoñedo para que fosen a Madrid a prestar o “juramento de fidelidad al emperador Napoleón”. O 3 de marzo e sustituido por orden do Xeneral Fournier D. José Pardo por D. José Luaces y Presno, rexidor perpetuo do Concello e por indisposición deste a D. José Moscoso y Quiroga, pero por ser menor de idade foi sustituido por D. Xosé Pardo por orden de D. Mauricio Mathieu.,DESFEITAS E CRIMENS FEITOS POLOS FRANCESES.

O alcalde maior D. Ignacio Martínez deTorres foi varias veces reprendido e abofeteado por non cumprir as ordenes.

Na antiga fábrica de Holandillas de San Lázaro varios soldados incendiaron grandes partidas de “lienzo” e varios “telares” que en dita casa posuían Manuela Pérez viuda de José Botana mestre pasamero e director dos telares que puxera o bispo Cuadrillero e Mota, e Bernarda e Xertrudis. Estás mulleres foran expulsadas da dita casa e a Xertrudis ferida nun muslo.

Da mencionada casa arrancaron as rellas, ferraxes existentes para facer ferraduras para os cabalos e queimaron a maior parte dos pisos.

O 14 de abril fusilaron no Pimpin a D. José Ferreiro cura de San Xulián de Mourence e o seu feligrés Manuel Novo. A partida do crego di: “ En catorce de abril de mil ochos. y nueve falleció endonde llaman Pimpin. Inmediato ala ciudad de Mondoñedo D. Jph. Ferreiro cura qe. Fue de la para. deSn. Julián de Mourence, qe. Salió condenado a pena de muere dho día la qe. Executo la comisión francesa de orden del Sr. General Don. Mauricio Mathieu comandante de la segunda División, por haber sido convencido del delito de crimen de asesinato contra los Francese; y el día sigueinte con espresa orden y asistencia del Alcalde mayor de dha. Ciud. Se le dio sepulutra en el campo santo deella con Misa y vigilia cantada de terno solemnizada por crecido número de sacerdotes y capellanes aque concurrieron varios canónigos y se tocaron todas las campanas. Y para que conste como cura de la menzda. Ciudad lo firmo – es de advertir qe toda la citada funzon. Se hizo de limosna- Franco Garcia.

Neste mesmo mes de abril as tropas francesas víronse obrigadas a marchar de Mondoñedo, cara a Terra Cha. O día 19 entran en Mondoñedo trescentos soldados Asturianos mandados por D. Ignacio Pintado, apoderándose de todalas provisións que tiñan os franceses en Mondoñedo.

O 5 de maio D. Pedro Ramón de Oya dirixiu un oficio o Iltmo. Sr. Bispo o seguinte: “Ilmo. Señor – Habiendo pasado los oficios de su ilustrisima al sor General de la División Asturiana del Exercito de la izquierda D. José Boster me dice lo siguiente. La comisión que he dado a V. es para recoger toda la plata que hay en las Iglesias de esta Ciudad Dejando unicamente lo muy preciso para el culto diario, la que no es para emplearse sino para quedar en deposito afin de que los Franceses no la lleben como han hecho en Lugo, sin embargo de averlos recibio aquella ciudad perfectamente sacrificandose en su obsequio. Además de esto siempre que el Ilmo. Obispo y cavildo quieran mandar con la plata alguna persona de su confianza que se haga cajaa de ella y la tenga en deposito de la parte de aca del río estoy pronto a consentirlo.


Todo lo que, les hara V. Entender de mi orden diiendoles, espero no me obligarme a balerme de la fuerza. Acuyo efecto remito A. v. quatrocientos hombres y siendo preciso yran quantos se necesiten pa. el efecto Dios Gue. A. v. ms. Años Quarto General quatro de mayo de mil ochocientos nueve. Jose Boster. En su consecuencia espero que V. I. dara el pronto cumplimiento a mi comisión no dando lugar lo ejecute a la fuerza. Lo que no espero de V. I. deviendome ser sensible obrar por mi propia mano. Dios Gue. á V. S. ms. Años Mondoñedo 4 de mayo de 1809 –Pedro Ramón de Oya y Méndez. Ilmo. Sr. Obispo.

Levouse a prata da catedral o sr. Oya, pero desde Villaodrid o dous de xuño ordenou o cabido que pasase a recollela pois el non podía responder por ela polos perigos que se lle presentaban para conducila o seu destino. Entre outras pezas se levaron: A custodia ou tabernáculo do altar maior con unha imaxe de Ntra. Sra. e doce mecheros, Quatro brandones o hacheros, dous atriles … A suma total e de novecentas noventa e tres libras e dúas onzas de prata as cales ían en sete caixóns.

D. Miguel Antonio de Blanes auditor de Guerra del Reino manda un oficio con data do 5 de Nadal de 1809 o arresto de D. José Ganso Gonzale, boticario de Mondoñedo, o cal había sentenciado a catro anos de presidio en Africa “por adicto al partido Francés y estaba fugado del deposito de desterrados de la plaza dela Coruña”.

,SAN PEDRO DE RIOTORTO

No libro primeiro de Fábrica ai a seguinte nota: “Como cura de San Pedro de Riotorto certifico que con el motivo del ataque que ejercito fránces hizo contra el paisanaje de este partido y exto. De las orillas del Hen se alojo una partida en mi iglesia (San Pedro de Riotorto) y casa rectoral causando daños considerables en los dos sitios; entre los quales han sido romperme todos mis libros y tres parroquiales como este el de la Fábrica, según es público y notorio y se hizo reconocimiento a presencia de Don Domingo Gutiérrez actual cura de Corvelle, Don José Salgado escribano y otros muchos vecinos para que conste lo firmo”. Dr. D. Andrés Guerra.

BRETOÑA

Nun dos libros de defunción atopamos unha pequena nota que pon:Guerra da independencia ano 1809 4 soldados mortos. Repasamos o libro e atopamos as partidas de José Juan, Matheo Ferrero, Benito García e Manuel Torres.


A partida de José Juan dí: “Jose Juan soldado. En veinte y uno de mayo de mil ochocientos y nueve yo Dn. Antonio Fernández de Ron cura Rector de la parroquia de Santa María de Bretoña asistí a dar sepultura eclesiástica al cadaver de un soldado que murió en esta citada parroquia en el barrio de Gemil y sin sacramento por no dar tiempo a ellos y por esquela que me remitió desde Mondoñedo un sargento llamado Vicente Palmeiro se nombrara dicho soldado difunto José Juan y era de la segunda compañía del segundo Batallón de Marina se le dijo misa cantada con vigilia y alguna cera y para que conste lo firmo ut supra.”

“Matheo Ferrero soltero – En veinticinco de Mayuo de mil ochocientos nueve… asisti a dar sepultura al cadáver de un militar que murió en esta parroquia barrio de Seselle sin sacramentos y para acta que se hallo en el bolsillo para ir al hospital de la ciudad de Mondoñedo a curar de su enfermedad firmada e un tal Julián Bravo y oro alferez se llamaba dicho militar Matheo Ferrero y era granadero del Regimiento Inmemorial del Rey y de la segunda compañía del primer batallón”…

-------------------------------------------------------------------------------------------------
Nota da Fundación Bautista Álvarez, editora do dixital Terra e Tempo: As valoracións e opinións contidas nos artigos das nosas colaboradoras e dos nosos colaboradores -cuxo traballo desinteresado sempre agradeceremos- son da súa persoal e intransferíbel responsabilidade. A Fundación e mais a Unión do Povo Galego maniféstanse libremente en por elas mesmas cando o consideran oportuno. Libremente, tamén, os colaboradores e colaboradoras de Terra e Tempo son, por tanto, portavoces de si proprios e de máis ninguén
.