O opio do pobo

O outro día estiven a falar cunha amiga italiana que me comentou enfastiada que en Italia o Estado sufraga os desprazamentos do Papa. Eu simpatizaba con ela até que oín a súa proposta: se pagan polo do Papa, tamén deberían pagar pola visita do Dalai Lama. Síntoo, mais por aí non paso.

Por un lado, como principio básico, opóñome rotundamente a que a relixión estea inmiscida na vida pública. Xestionar a diversidade de crenzas existentes na sociedade non pode pasar por multiplicar a presenza da relixión na vida pública, senón todo o contrario. A única solución equitativa e racional radica no laicismo, isto é, a efectiva separación do Estado e a(s) igrexa(s). A vía contraria é a emprendida polo mesiánico Blair no Reino Unido, onde hoxe por hoxe resulta cada vez máis difícil dar cunha escola pública non confesional, por seren cada vez máis as crenzas recoñecidas na educación pública.

Nunha sociedade realmente democrática, as crenzas particulares de cada quen pertencen ao ámbito estritamente privado e non deben influír na esfera pública, que afecta os dereitos do pobo no seu conxunto e que non se rexe por regras supostamente ditadas desde o alén, senón por normas políticas emanadas de procesos de debate e consenso. No ceo pode mandar Deus ou calquera outro ser supremo segundo o gusto de cada cal, mais, na terra, quen avoga por un sistema democrático só pode defender que mande a vontade popular e que se garanta o necesario acceso á educación e á información para a cidadanía poder escoller de xeito debidamente informado.

A falta dun Estado propiamente laico leva a situacións profundamente antidemocráticas, como son, por exemplo, a inxusta exención do IBI para a igrexa católica e as continuas tentativas da conferencia episcopal –en plena conivencia coas forzas máis rancias da dereita conservadora– de dirixir a política (manifestacións en contra do dereito das mulleres a disporen libremente do seu corpo, en contra de calquera tipoloxía familiar que non sexa monógama e heterosexual, etc.). Pensemos tamén na cantidade enorme de horas perdidas ao ano por aquela parte do alumnado (cada vez máis importante) que non quere recibir unha ensinanza relixiosa dentro da escola pública e que se ve obrigada a malgastar este seu valioso tempo de aprendizaxe nunha aula sen contidos (non vaia ser que o alumnado que opte pola relixión fique atrás…). Non haberá outras cousas mellores que facer coas mentes das que dependerá o futuro do País? E que non me veñan coas habituais lerias da moral cristiá ou outra: a relixión non ten o monopolio dos principios morais. Eu non preciso temer ningún ser supremo para non matar ou non roubar. Non preciso de libros sagrados, a miúdo inzados de apoloxías da violencia máis cruenta, para vivir a miña vida cun profundo respecto polos demais seres humanos e traballar en prol da xustiza social. En todo o caso, cabe lembrar que as pregarias que rezan “non nos deixes caer na tentación, mais líbranos do mal” non destacan precisamente pola súa eficacia á luz dos ‘pecados’ (por non dicir ‘delitos’) aos que sucumben sacerdotes católicos, líderes das Testemuñas de Xehová, rabís xudeus ortodoxos, gurús dos Hare Krishna, etc.

A outra reflexión que me suscitou o comentario da miña amiga ten a ver coa figura sacrosanta do XIV Dalai Lama, Tenzin Gyatso, tabú intocábel nalgúns círculos ben pensantes que renden unha adulación acrítica a este personaxe da xerarquía budista tibetana da escola dos bonetes amarelos. A pouco que se indagar, porén, a cara oculta deste exótico defensor dos dereitos do pobo tibetano –asoballado polo monstro do comunismo chinés nun imaxinario popular inoculado polo veleno dos medios– revélase menos afábel. Que ninguén me malinterprete: nin acredito que China sexa hoxe socialista nin que teña dereito a asoballar o pobo tibetano ou calquera outro. Agora ben, tamén non vou defender unha teocracia autárquica feudal con castes de intocábeis (ragyabpa) e servos/escravos (nangzan) e represión de seitas rivais incluídas, sexa budista, cristiá ou de calquera outro tipo.

,Como colmo do recoñecemento internacional do seu labor a prol da paz, o sumo pontífice budista foi galardoado co premio Nobel, dubidoso honor que partilla con persoeiros tan egrexios como Menachem Begin, Primeiro Ministro do Estado Sionista no momento do masacre de Sabra e Xatila; Lech Wałęsa, notorio anticomunista e católico devoto contrario aos dereitos das persoas homosexuais, aos dereitos reprodutivos das mulleres, etc.; o cada vez máis criticado Muhammad Yunus, gurú do microcreditismo/endebedismo e fundador do Banco Grameen, que nada ten que envexar a CajaSul, presidida polo sacerdote Miguel Castillejo e Santiago Gómez Sierra, actual bispo auxiliar de Sevilla, antes de ser intervida e vendida; a ultra reaccionaria Madre Teresa de Calcuta; Barack Obama (sen comentarios); e a mesma Unión Europea (ídem).

Obviamente apoio o dereito dun pobo a se defender, incluído o uso das armas se for necesario. No entanto, a aura de pacifismo da que goza o Dalai Lama e o seu réxime no exilio contrasta co facto de a Administración Central Tibetana ter recibido da CIA 1,7 millóns de dólares cada ano no decenio de 1960 para organizar a guerilla armada tibetana, que tamén se armou e adestrou no Camp Hale. Eis a cerna da cuestión: o hierofante budista préstase a servir de peón nun xogo xeoestratéxico en contra do que foi no seu día o avance do comunismo chinés e hoxe o xigante asiático.

Non nos enganemos. Por moi exóticos que poidan parecer, aos líderes relixiosos (digo en masculino, porque, ‘casualmente’, tenden a ser sempre homes) só lles interesa exercer un control social para manteren o status quo, e por iso –con contadas excepcións– van da man da reacción conservadora co fin de perpetuaren a explotación das masas laboriosas.

Esta é a esencia mesma da relixión. Por isto non mudaron as cousas nos últimos cen anos desde que Lenin escribiu: “A relixión é unha das formas de opresión espiritual que pesa en toda parte sobre as masas esmagadas […]. A aquel que toda a vida traballa e pasa necesidades, a relixión ensina a resignación e a paciencia na vida terreal, consolándoo coa esperanza da recompensa celeste. E a aqueles que viven do traballo alleo, a relixión ensina a filantropía na vida terreal, propóndolles unha xustificación moi barata para a súa existencia de explotadores e vendéndolles a prezo módico billetes para a felicidade celestial. A relixión é o opio do pobo. A relixión é unha especie de augardente espiritual ruín na cal os escravos do capital afogan a súa imaxe humana e as súas reivindicacións dunha vida minimamente digna”.

E esta valoración aplícase por igual aos bispos con barretes de cor púrpura, aos rabís dos quipás pretos e aos monxes tibetanos cos seus bonetes amarelos.