A morte da cidade historica

Nunca como agora tiven a sensación real de que cada día que pasa a cidade vai perdendo unha parte da súa razón de ser. O motor da cidade foi, desde sempre, a súa economía baseada nunha feira periódica, nun mercado que se celebraba a diario ou varios días á semana, onde se compraba e se vendía, baseada nas producións dos artesáns que compraban materia prima para transformala nun produto comercial, nas vendas dos comerciantes que importaban e exportaban mercancías, nos salarios que xeraban as obras públicas e relixiosas, no diñeiro que deixaban os transeúntes nas tabernas e mesóns, nas esmolas que os fieis daban ás comunidades relixiosas, etc.

No século XIX, aparece unha nova clase social, a burguesía, formada por comerciantes, funcionarios e profesionais liberais. A revolucións Industrial e a Francesa, promoveron uns novos medios de produción en serie, á creación da clase proletaria, a desaparición das monarquías absolutas e o ocaso da nobreza, a aparición dos réximes constitucionais, e tamén as ditaduras, o aumento da poboación urbana e o desenvolvemento das cidades, debido a unha mellor alimentación, á mellora da hixiene, aumentando a esperanza de vida, facilitando o acceso xeral á educación, á sanidade, o recoñecemento dos dereitos humanos, da muller, da clase traballadora e outras moitas conquistas sociais que hoxe estamos perdendo.

Cada día que pasa as clases medias, que procedemos da clase proletaria, non só somos máis pobres e menos libres, senón tamén máis débiles ante un poder político torpe e prepotente, que á súa vez é cómplice e eficaz colaborador dun voraz poder económico.

,Un panorama desolador

Non hai nada novo. Na Alta Idade media a maioría das grandes cidades desapareceron. As xentes tiveron que emigrar ao campo para sobrevivir e os señores e reis tiveron que recorrer ás repoboacións, ás veces forzosas, para recuperar a vida urbana. Actualmente cando percorremos as rúas das nosas cidades, cada día vemos un novo comercio pechado, con letreiros nos seus escaparates anunciando o aluguer ou a venda do local ou o saldo das súas mercancías e do seu mobiliario.

Non hai consumo porque non hai diñeiro. As economías familiares, decimadas polo paro, a redución dos ingresos de funcionarios, traballadores e pensionistas, a perda de rendas, a subida dos impostos e de servizos básicos como os combustibles e a electricidade, teñen cada vez maior incidencia no pequeno comercio e na hostalería, un sector moi numeroso nas nosas cidades, que xera moitos postos de traballo, directos e indirectos, que sen liquidez nin acceso ao crédito, están abocados ao peche. Cada vez hai máis persoas que recorren ao suicidio para terminar cos seus problemas económicos, un dato que se oculta para non alarmar. Fronte a todo isto unha propaganda insultante, dunha clase política gregaria, prepotente, desprestixiada, hipócrita, mentireira, e nunha boa parte escandalosamente corrupta, unha casta que convive entre eles, que descoñecen, ou non lles interesa coñecer, o que pasa na rúa, que lexislan recortando liberdades e para que protestar non salga de balde, porque con ingresos superiores aos 6.000 euros mensuais como teñen eles a crise e os problemas dos demais non se senten. É inmoral que Christine Lagarde, presidenta do Fondo Monetario Internacional, que cobra 323.000 euros ao ano, propoña baixar o soldos dos traballadores en España un 10 por cento, cando para ela o subiu un 11 por cento. Temos uns medios de comunicación arruinados e vendidos á propaganda do poder que os sostén; asistimos estupefactos ao silencio da Conferencia Episcopal, outro sector gregario, pois falan para eles mesmos dando as costas á sociedade, un colectivo mudo ante os graves problemas sociais deste momento que, iso si, pronto recuperará a fala para tutelarnos como se fósemos menores de idade, para suxerirnos a quen debemos votar no mes de maio; e unhas institucións inmobilistas, decrépitas, e moitas delas corruptas, que, no conxunto, conforman este panorama desolador, mantido, eso si, co diñeiro dos nosos impostos. Estamos nunha sociedade domesticada, conformista e sen capacidade de reacción.

A crise da cidade histórica

E agora tamén a morte das cidades como consecuencia de todo isto. En xaneiro estiven en Cáceres, cidade Patrimonio da Humanidade. O seu casco histórico e a Praza Maior eran un deserto. A penas algún funcionario das administracións que teñen oficinas abertas para minguar esa desertización humana. Saín deprimido pois gardaba outra imaxe más dinámica e viva dunha anterior visita. Noutros tempos foi unha urbe residencia de ricos, que vivían nos seus ostentosos palacios acompañados dun numeroso séquito de familiares e serventes que animaban as rúas co seu desprazamento, coas voces, falando en grupos, conducindo os carros ou as bestas. Hoxe é unha cidade morta, que esperta uns poucos meses do ano só para o turismo, sen comercios nin bares. Vin un casco histórico solitario, con edificios abandonados, cos cables cruzando polas rúas e algunhas das praciñas convertidas en aparcamento dos coches e en pousadoiro dos contedores do lixo. Esta imaxe é a constatación do fracaso dunhas políticas que expulsaron aos habitantes fora das murallas para vivir en edificios menos aparentes e máis cómodos. Rehabilitar nos cascos históricos, polo menos en Lugo, non só é moi caro, senón tamén unha proeza e un calvario, unha carreira de obstáculos que nunca se dan superado, converténdose ás veces nunha burla por parte dos burócratas municipais que interpretan ao seu antollo, unha multitude de normas que se contradín unhas con outras. O administrado neste caso non é para eles un cidadán ao que hai que felicitar pola súa decisión de contribuír pola súa conta á recuperación dun patrimonio común, porque a cidade é de todos, axudalo a solucionar os problemas que eles lle crean. Lonxe disto, se lle trata con desprezo coma se fose un delincuente. E para iso lles pagamos un soldo todos os meses ata que o destino os pase a mellor vida ou se xubilen. E entre mentes vemos morrer as vellas cidades, cargadas de historia, como ocorre no Ferrol, que cun 32 por cento de paro, pecharon nos últimos tres anos a terceira parte dos comercios. O chamado Ferrol Vello, declarado BIC pola Xunta en 2011, ten 195 inmobles con 489 vivendas, das que 212 están baleiras , e 184 locais comerciais, dos que 94 non teñen uso. Non hai axudas e, segundo unha reportaxe publicada en El País o pasado día 2, cada intento de rehabilitación é “una odisea en un laberinto de burocracia”. O mesmo se pode dicir de Mondoñedo, Viveiro, e outros cascos históricos, sen veciños nas casas, sen comercio, sen xentes polas rúas, mostrando impúdicamente as ruínas do pasado por todas partes, aumentadas polas miserias do presente.