É a hora de empezarmos a construír un novo ciclo na historia do nacionalismo galego. Unha nova xeración ten esa responsabilidade
Francisco Jorquera, porque é tempo de erguermos a Galiza por bandeira
MANUEL LÓPEZ FOXO
Non ten o cabelo rizo dun anxo de Filippo Lippi ou de Sandro Botticelli nin se viu nunca a si mesmo como un profeta ou un apóstolo do Pórtico da Gloria. O seu perfil ten máis a ver coa humildade do Mestre Mateu, que aínda sendo o creador da obra escultórica cume do románico europeo, non figura entre as principias figuras do pórtico, senón na parte posterior. Precisamente a enorme estatura política, ética e humana de Francisco Jorquera nace da forza e da beleza da súa humildade, propia das persoas que sen seren sabias alcanzan o brillo da sabedoría.
Licenciado en Xeografía e Historia, exerceu sempre a súa cátedra fóra dos muros da universidade, poñendo desde moi mozo a súa lucidez ao servizo do país. De líder estudantil de ERGA e dos CAF pasou a ser o verdadeiro cerebro organizador do nacionalismo que ao longo da década dos noventa conquista amplos apoios sociais, un papel semellante ao que levou a cabo Bóveda nos tempos da República, no vello Partido Galeguista. Detrás dos homes e das mulleres que poñían verbo e rostro ao Proxecto Común estivo sempre o labor inxente e a intelixencia deste mozo formado politicamente entre as figuras do nacionalismo que no seu día colleron o relevo de Castelao, un traballo realizado a cotío na sombra, lonxe do aplauso e dos focos, descoñecido fóra da organización e incluso moi poucas veces recoñecido e agradecido pola propia militancia e por algúns dirixentes, mais imprescindíbel para que as ideas enraícen e florezan como o liño.
“Ás 12, na Alameda”. A nación en marcha. Ao pé do palco da música un rapaz dá instrucións para que a manifestación do Día da Patria brille esplendorosa e permaneza viva no entusiasmo dos militantes o resto do ano. Ese mesmo rapaz traballará logo arreo para que as campañas electorais funcionen como un reloxo e para que os resultados sexan os mellores para o nacionalismo galego nas circunstancias máis adversas. Paco Jorquera é deses militantes que se dedican en corpo e alma á campaña sen mirar a foto do cartel, porque sabe ben que nada é máis importante que o proxecto político e que por riba dun ou doutro rostro están as siglas nas que se recolle e sintetiza todo o esforzo colectivo. Na súa entrega recoñécense as mans que Dende Ortegal ó Miño e do Courel a Compostela pegaron centos de carteis en noites escuras cargadas de irmandade e ilusión, as mans dos traballadores que colgaron unha pancarta en cada ponte para abrir á luz o nacionalismo, as mans que nunca se cansaron de repartir propaganda nos mitins e nas feiras, nas prazas e nas fábricas, á entrada dos estaleiros e nas tractoradas. Naquel rapaz tímido e de ollada tenra, de pensamento veloz e ideas claras como o mediodía, que naceu ao compromiso político na súa adolescencia en Zalaeta e que non esquece o aroma da Fábrica de Tabacos nin a friaxe de Catro Camiños, naquel mozo recoñécense tamén os que elaboraron toda a noite un manifesto para proclamar pola mañá, ao abrente, unha revolta, os que organizaron un mitin en cada parroquia “Para que a nosa Terra sexa nosa” ou “Para que Galiza teña voz”, os que levan o corazón ferido de amor á patria e cantaron por primeira vez con Bautista Álvarez, puño en alto, a Internacional.
Un día de 2005 Francisco Jorquera deixa o traballo diario da Avenida Rodríguez de Viguri, que se prolonga aínda ao mediodía entre o polbo á grella e os cafés da sobremesa d´O Dezaseis, e entra no Senado en representación da Comunidade Autónoma de Galiza, substituíndo a Anxo Quintana. Eles dous, homes da mesma idade, cada un co seu propio perfil, formados en universos moi diferentes, un, o de Allariz, no traballo municipal dunha pequena vila, e o outro, o de Ferrol, nas batallas estudantís do Claustro da Universidade de Santiago, eles dous, digo, son dalgunha maneira as cabezas visíbeis desa xeración que emerxe nese momento á sombra dos vellos líderes. O que sucede a partir de aí é crónica de nós recente e será a historia a que aclare esta etapa na que o verbo fraternal se transformou nunha triste prosa de escarnio e maldicir. O único que sabemos con certeza é que esa foi a primeira dirección do BNG que non tivo ao conxunto da organización acompañando o seu traballo. Os tempos de viño e rosas pasaron a ser pretérito, unha simple lembranza do pasado. Levar a nave a bo porto no medio da galerna e coa tripulación dividida a bordo resulta certamente un labor imposíbel para calquera capitán de navío, aínda que o capitán fose o propio Manuel Antonio. “Galiza non se vende”, di a pancarta detrás da que camiñan cara á Quintana destacados militantes nacionalistas. E claro que non se vende. Galiza entrégaselle de novo ao Partido Popular, a unha dereita que non cre no país e que despreza a lingua milenaria do noso pobo, a unha dereita que actúa a xeito de cabalo de Troia na Xunta de Galiza para desmontar pedra a pedra todo o que se levaba feito en benestar social, na revitalización dun medio rural xa en agonía ou no control sobre os recursos naturais da nosa terra.
Correspóndelle agora a Francisco Jorquera encabezar a alternativa de goberno para esta nosa nación que tanto amamos e que queremos libre e dona das súas riquezas e dos seus destinos. O seu destacado papel no Senado, primeiro, e no Congreso dos Deputados, despois, púxoo agora no lugar e no momento oportuno para que a militancia o escollera -e O povo é quem mais ordena, ou non?- para candidato á Presidencia da Xunta, na asemblea de máis alta participación democrática que houbo na historia do nacionalismo galego. O seu profundo coñecemento dos problemas do país, desde o contacto permanente coa realidade da nación, mais tamén desde a súa visión privilexiada da política do Estado, a súa enorme capacidade para o diálogo e para tecer acordos e consensos dentro e fóra da súa organización, a súa seriedade como político, sempre alonxado da demagoxia, do exabrupto e da acusación doada, a prudencia e o rigor nas súas análises, esa súa serenidade reflexiva que converte o seu discurso nun modelo de opinión ponderada, a súa cordialidade e calidade humana, mesmo o respecto co que o tratan os seus adversarios políticos, todo iso, no seu conxunto, fai que Francisco Jorquera teña o mellor perfil para liderar unha acción de goberno no tempo novo que agora comeza. Certo que non toca o violín nin a arpa, mais é home que ama a música dos Beatles, a cidade de Florencia e a beleza toda da Toscana. E para celebrar a alegría dos amigos, non falta nunca unha copa de albariño, que é esencia e flor da terra.
Moito é o que admiramos ao poeta, mais é inútil que sigamos a preguntarnos con Novoneyra: Galicia, será a miña xeneración quen te salve? Non, lamentabelmente non será xa a xeración de Novoneyra. O tempo corre, / corre, / como un río de invernos e unhas xeracións suceden a outras. Só o pobo permanece e só é certo que a forza do noso amor non pode ser inútile! É tempo de erguermos a Galiza por bandeira. Esta é a hora da xeración que representa Francisco Jorquera, da xeración que ten a obriga de coller o relevo dos vellos líderes, daqueles nosos mestres formados na lectura clandestina da primeira edición do Sempre en Galiza. Lembrades, meus camaradas? Edición “As Burgas”, Bos Aires, 1944. É a hora de empezarmos a construír un novo ciclo na historia do nacionalismo galego e na historia contemporánea de Galiza. Sabemos que Rosalía e Manuel Murguía iniciaron este camiño, que o proseguiron outras xeracións e que agora lle corresponde a outra. Ningunha persoa de pensamento nacionalista pode deixar de levar no seu corazón e na súa mente a cantos e cantas, con luces e con sombras, loitaron pola nosa dignidade colectiva como pobo e pola liberdade da nosa nación, mais sería unha idea moi equivocada pensar que un proxecto político de país empeza e acaba nunha biografía, por moi brillante que esta sexa e por moita admiración que nos mereza. Afortunadamente para Galiza, nin a morte de Castelao foi o final da historia do nacionalismo galego. Outras e outros abrazaron o seu ideario e proseguiron a súa obra política. O río avanza imparábel cara ao mar e non se detén nin onde o caudal é máis fondo e máis inmensa a sombra dos salgueiros. O propio don Ramón Otero Pedrayo, cando andaba polos setenta anos, tiña moi claro que unha nova xeración estaba a nacer e que o seu rol xa non podía ser outro que facer de ponte entre Castelao e os máis mozos, polos que el sentía respecto e verdadeira admiración e nos que vía o porvir e a esperanza da patria. “¡Eles chegarán onde nós non fomos cecais dignos de chegar!”. O señor de Trasalba é feliz como nunca antes foi presentando aos novos autores no inverno do 57 no Círculo Mercantil de Compostela ou entregando os seus versos de Bocarribeira aos rapaces de Brais Pinto. Velaí a derradeira lección de Otero Pedrayo: soñar coa mocidade a Galiza do futuro e confiar plenamente no compromiso e no labor da nova xeración que estaba a nacer naqueles anos cincuenta. A nós, hoxe, nada nos entristece máis que ver como non todos os nosos admirados mestres están á altura de don Ramón.